Илгертеден эле «кыргыз-казак бир тууган» деген сөз калк арасында айтылып келет. Бирок азыркы учурда бул сөз актуалдуулугун жоготуп бара жаткандай сезилет. Кыргыздарды «баурдас» дешкен казак боордошторубуз бизди өздөрүнөн кем сезип, атүгүл кордогонго чейин барышкан учурларынан улам ушундай ойго кептелесиң...
КАЗАК-КЫРГЫЗ БИР ТУУГАНБЫ ЖЕ?.. Туура! Казак менен кыргыз байыртадан эле кыз алышып, кыз беришип, куда-сөөк болуп келишкен. Бири-биринин башына түшкөн кыйынчылыктарды чогуу тартышып, жакшылыктарына чогуу сүйүнүшүп, эриш-аркак жашаган эл. Ал эле эмес, тилдери да, каада-салты да окшош. «Жаман эл жок, жаман адамдар бар» деген сөз бар эмеспи. Ошол сыңары Союз тарагандан тарта кээ бир боордошторубуздун жосунсуз жоруктары эки элдин ынтымагына доо кетирүүдө десек болчудай. Буга акыркы кездерде өзүбүздөн жарытылуу иш таппай, акча таап келүү үчүн иштегени барган мекендештерибизди кул кылып иштетишкен казактардын жоругу, атүгүл акындарына чейин кыргызды шылдыңдап ырдагандары далил.
«ТААНЫШЫМА ИШЕНИП БАРГАМ» Өткөн жылдын декабрь айында интернет булактарына Казакстанга иштеп акча таап келгени барган жалгыз бой аялды казактар бети-башын көк ала кылып аёосуз сабап салгандыгы тууралуу видеотасма тарады. Биз ал айымды издеп таап, окуянын чоо-жайын өз оозунан уктук. Ур-токмокко кабылган Токмок шаарынын 46 жаштагы тургуну Бактыгүл Буржуева төмөнкүлөрдү айтып берди: – 2012-жылдын 10-декабрь күнү жумуш издеп Гүлжан Абдрасулова деген тааныш келин жана 5 жаштагы уулум болуп Токмок шаарынан Казакстандын Кара-Кемер айылына чыкканбыз. Мурда ал жакка барып, балмуздак сатып иштеп келчүмүн. Бир казак тааныш жигит «жумуш бар» деп чакырган эле. Барсак, ашпозчунун жумушу экен. Ал жумушу бизге жакпагандыктан жана айлыгы өтө аздыгынан улам «иштебейбиз» дедик. Ал күнү кеч болуп калып, чакырган таанышыбыздыкына жатып, эртеси, 11-декабрда кетели деп жатсак эле эшиктен 3-4 эркек кирип келди. Арасынан колуна бычак кармап алган Тоша аттуу бир жаш жигит «силер эмнеге иштебейсиңер? Бул жакка келген кыргыздар эч качан кетпейт! Бизге кул болот. Мен сени кетирбейм, керек болсо сени сатам. Менде кардар бар» деп колундагы бычагын эки ирет мага шилтегенде тийбей калды. Анан чачымдан кармап жерге көтөрүп чаап, сабап, муунтуп кирди. Жанындагылары жөн гана карап турушту. Саат эртең мененки 9 жарымдар чамасы болчу. Андан соң үчөөбүздү автоунаасына салып, ошол эле айылдагы Өтөгөн деген көчөдөгү өзүнүн үйүнө алып келди, номери 37 экен. Бизди үйүнө киргизген соң дагы сабады. Үйүндө улгайган эжеси бар экен. Болушуп койбостон ал да кошулуп, бизди экөөлөп сабашты. Биз качалы деп дарбазаны көздөй чуркасак, ал аял алдыбыздан тосуп, колундагы таягы менен бизди эшикке чыгарбай уруп калат. Баламдын эси чыгып, кыйкырып ыйласа, тиги аял желкесинен алып эки жолу жерге көмкөрөсүнөн ыргытты. Баламды «дааратканага салабыз» дешип, мага карап «атып салабыз, өзүңөрдүн көрүңөрдү өзүңөр казгыла!» деп колума күрөк карматышты. Анан колумдан сумкамды жулуп алып айрып, ичиндеги акчаларымды, болгон алтын-күмүш буюмдарымды алып коюшту. Дагы жакшы, тигилер сабап баштаганда эле документтеримди койнума салып катып койгом. 2-3 саат өткөндөн кийин гана ошол үйдөн бир абышка чыкты да «эй, эмне кылып жатасыңар?!» деди. Ал абышканы тиги экөө сөгүп, «оозуңду жаап, үйгө кир!» деп коюшту. Тиги абышканын колунда кичинекей бала бар экен, үйгө кирет, кайра чыгат. Акыры чыдабай кетип, «коё бергиле, уят! Болбойт мындай» деди. Аңгыча бир бала келип, тиги экөө аны менен сүйлөшүп алаксып калганда карыя бизге «чуркап барып тээтиги кызыл машинага отургула» деди. Биз качып барып кызыл машинага отура калганда тиги чал да чуркап келип машинасын айдады да, бизди Шор-Төбө деген жерге алып келип таштап койду. Анан эптеп Кыргызстанга келдик. Гүлжан болсо документи жок Казакстанда калды. Келип «Тез жардамга» чалдык, алар көрүп «алып кетебиз» дешкенде макул болгон жокмун, себеби акча көп керек экен, үйдөн эле өз алдымча дарыландым. Андан соң Бишкекке барып, «Сезим» борборуна кайрылсам алар кабыл алышып, бирок «сиз Казакстанга сатылып кеткен жоксуз, өз ыктыярыңыз менен барган экенсиз» деп дарылабай коюшту. Мындан 2 жыл мурун улуу балам 19 жашында көлгө чөгүп каза болгон. Андан көп өтпөй эле жолдошум да көз жумду. Жумуш жок кыйналганымдан акча табуу үчүн Казакстанга баргам. Алар кыргыздарды бекер иштетип көнүшкөн экен. Бизге экөө тең «силердин бийликтегилериңер эмне кылып жүрүшөт, кыргыздарды тентитип коюп?! Бизге келген кыргыздар кетчү эмес, эмнеге силер кетип каласыңар? Бардык жумуштарды жасап, бекер иштейсиңер!» дешти.
КАЗАКПЫ, КЫРГЫЗБЫ, УКУГУ БИРДЕЙ! Каарманыбыз Бактыгүл айым күнөөлүү казак жарандарын жазага тартууга жардам берүүнү суранып КРнын Тышкы иштер министрлигинин алдындагы Тышкы миграция департаментине арыз менен кайрылган экен. Азыркы тапта ал арыз каралып жатабы же жокпу, ошону билүү максатында аталган департаментке кайрылдык. Этникалык кыргыздар менен иштешүү жана көчүрүү бөлүмүнүн жетекчиси Сагынбек Кочкорбаев төмөнкүдөй жооп берди: – Аталган жарандын арызы кабыл алынган. Биз мамлекеттик орган катары ал маалыматты тактап жатабыз. Толук маалымат алган соң ИИМге, биздин Алматы шаарындагы генералдык консулдукка жиберебиз. Биздин өлкөнүн жана Казакстандын ички иштер органдары ортосунда бири-бирине жардам берүү тууралуу атайын келишим бар. Алар менен биргеликте иштешип, чындап эле казак жарандары мыйзам бузган болсо, күнөөсүнө жараша сөзсүз түрдө чара көрүлөт. Кошумчалай кетчү нерсе, биздин эмгек жана тышкы миграция иштери боюнча эл аралык миграциялык уюму менен биргеликте чет өлкөгө барып иштөөчүлөр менен тез байланышка шарт түзүү үчүн атайын 189 номериндеги телефонубуз иштейт. Ар бир чет мамлекетке иштегени же жөн эле бара жаткан кыргыз жараны ушул номер аркылуу бизге байланышып, акысыз түрдө кеңеш, маалымат ала алышат. Мыйзамдуу түрдө кантип чет мамлекетке барып, жумушка орношууга болору тууралуу маалымат билсе болот. Ошондой эле жарандарыбыз чет өлкөгө иштегени бара турган болсо, ал жакта мыйзамсыз иштерге кабылып калбаш үчүн кете электе бул жактан жашоо шартын, айлык акысын тактап алышы керек. Документтерин башка жаранга эч качан бербеши зарыл. Ошондо гана жарандардын өз укугу корголот.
Мына, окурман. Эми күнөөнү кимге оодарабыз? Жумушсуздуктун айынан мыйзамсыз түрдө иш издеп барган мекендештерибизгеби же аларды кордогон казактаргабы? Балким, казак бийлиги өздөрүнүн мындай былыктарын «бармак басты, көз кысты» кылып көз жаздымда калтырган үчүн ушундай көрүнүш күчөп жаткандыр... Мүмкүн, биздин каныбызга сиңген айкөлдүк, кенебестик мүнөзүбүздүн да кесепети чыгар?.. Тиешелүү мекемелер мекендештерибиздин чет өлкөлүктөргө кул болгонун токтотууга тез аранын ичинде чара көрүшү керек.
"Супер-Инфо" гезитинин материалдары жеке колдонууда гана уруксат.
Жалпыга таратуу "Супер-Инфо" гезитинин редакциясынын жазуу түрүндөгү уруксаты менен гана болушу мүмкүн.
Комментарийлер (77)
magic1721
2013-01-17 20:30:53
Былкылдап чоюп отурбай эртерээк териштирип, жаза алган айымга компенсация ондуруп беришпейби?! Наристени алып чапкан казак аялга, убалы тийсин!!!
+1
nnn.sss
2013-01-18 02:51:48
байкуштар....баланы коруп ыйладым кипкичине бала менен эже,адамдар эмнеге мынча таш боор
+1
OOSKG
2013-01-18 08:21:29
Ushu kazaktardi kaysi bir kunu kuday urar eken
+2
Sava87
2013-01-18 15:24:15
негизи бизде да бар андай айбан адамда казактарда да бар беш кол бирдей емес дейт го казакстанда иштеп
бутка тургандар да коп
0
dosboss
2013-01-18 22:20:07
Достор, беш кол бирдей эмес деген туура. Бирок, бул закон дайыма эле иштей бербейт. Мен да Москвадан иштеп, домтор менен кайтканда ошо "баурдасым" деген казактардын юоордоштугун кордум го. Ага караганда орустун гаишниктери менен чекарачылары бир топ жакшы экен. Казакстандан 3-4 жерден тосуп, аябай акчага сындырган. Анан Кыргызстандын чекарасына жакын калганда Чу деген жердеги посттон бизди кылмышкерлерден тырмагыбыздын учуна чейин текшерип, акчабыз жок дегенибизге карабай, 4-5 саат кармашкан.
0
dosboss
2013-01-18 22:25:06
Акырында, акчабыз жок экендигине ишенишкенден кийин гана, буюмдарыбыздан алып калып кое беришкен. Озубуздун чегарага 50км дей калганда 2 машинанын тен кызылы куйуп, Кыргызмтанга кирели деп кудайлаганбыз. Акыры, Кыргызстанга кирдик да, досторду "Акжолго" чакыртып, бензин куйуп кеткенбиз. Ошодон 2 кун откондон кийин, 1 ашканага кирсем ашканачы эженин алдында 1 казак согунуп отуруптур. Бул эмне деген шумдук экен деп, казакка бардым да: "Сен азыр каерде журосун?" дедим. Бишкекте деп жооп берди.
0
dosboss
2013-01-18 22:30:47
"Бишкек кимдин жери?" десем "Силердин, кыргыздардын жери" деди. "Анан неге согунуп жатасын бул эженин алдында, ушул создорун учун азыр сени олтуруп салсам да болот, силердин баурдастыгынардан тажадым" десем, кыргыз достору алып келип, бут акчасын шыпырып кеткенин айтты. Анан мен сураштырып корсом мени менен курдаш бала экен, аты Азамат. Ошо "Акжол" ооткоруу пунктунда иштейт экен. Анан, андан да кызыгы мен ага 2 уцн мурдагы окуяны айтып берип, жиним кайнап турганын карап туруп сурады:
0
dosboss
2013-01-18 22:35:01
"Чу потсунда турган командирди суроттоп берчи" деди. Суроттоп берсем "менин папам го" деди. "Мына, Азамат, кордунбу, атандын ошо кылганына сен бул жакта жооп бердин. Ал жерден акчабызды "баурдастарыбыз" силерге алдыргандан кийин биз деле карганып, ошо акча жукпасын тиленгенбиз. Кордунбу, баарибир акыйкаттык аз да болсо бар. Мен да сени аябай кыйнасам болмок, бирок мага чейин деле жакшы эле кыйналыпсын, эми атана барып болгон окуяны айтып кой да, мына бул 500сомдон артканын атана менин атымдан
0
dosboss
2013-01-18 22:37:59
берип кой десем, Азамат ыйлап ийди да, "досум, кыргыздарда да, казактарда да жамандары бар. Эми чегарага барганда мага чал" деп казак номерин да, кыргыз номерин да берди эле. "Досум, рахмат, бирок Казакстанды эми желкемдин чукуру корсун" деп номерин алып баса бергем... Бул окуя 1 эле учур, талдап коргуло...
0
Nona
2013-01-19 00:47:43
Tuura azyrky zamanda Allahtan bawka ech kimge iwenboo kerek...Allahim baaryn korup turat, bul ejeni sabagandardin jazaasin beret Allah ozu, ejege bolso Allah wipaasin bersin
0
Voin.teni
2013-01-19 19:02:07
Кыргыздардын турмушу качан онолушун мен билем. Бизде 5млн эл бар го ошол 5млн адам баардыгы бир сыйра президент болуп чыкса ошондо онолот))(тамаша). А казактар болсо билбейм аларды ким боордош деп койгон мен тарых китебин ачсам эле казактын ханы кыргызды чаап жаткан болот биздин элди олтуруп жаткан болот, анан маданияты окшош эмес эле чоооон айырма бар алардын маданияты монголдорго окшош воообще то.... Кыргыздар алга!!!!
0
perchik
2013-01-20 01:19:22
бир жактан казактар кордосо,бир жагынан сарттар кордосо кыргызды бул не деген мамлекет. кыргыздар бирдиктуу болуп баарын туйруп салыш керек. кыргыз вперед!!!
0
B8888B
2013-01-20 19:21:33
Каяктагы бир тууган, ушул созду айта бересинерби? Биз вообще башка калкпыз, казактар бир убакта бизге кул болуп жургон.
0
B8888B
2013-01-20 19:24:34
Эмнеге казакстанга барасынар туугандар, кыргызстанда иштесен деле курсак тойотко. Казакстанга барсан бизде баланча кыргыз кул болуп журот деп намысына тиет:(
0
shah.
2013-01-20 21:09:50
Ушул чондорубуз ак уйдо эмнени карап журушот. бизден 5 эсе коп казакты россиядан корбойсун иштегенин а биз алакандай кыргыздар журбогон жерибиз жок.
0
_xXx_
2013-01-27 03:25:38
shah., айтпа анын чын кыргыздар журбогон жер жок. Качан олкобуз онолуп элибиз оз жеринде чогулуп жашайт болдук экен, Бийликтегилер эмнени ойлонушат билбейм, Алакандай эле элбизго кантип онукконго болбойт? Оз эл жерибизде иштешет элего ар улутка тебеленип тепселбей.
0
Комментарий калтыруу үчүн өз ысымыңыз менен кириңиз же каттоодон өтүңүз.
Каарманыбыз Бактыгүл айым күнөөлүү казак жарандарын жазага тартууга жардам берүүнү суранып КРнын Тышкы иштер министрлигинин алдындагы Тышкы миграция департаментине арыз менен кайрылган экен. Азыркы тапта ал арыз каралып жатабы же жокпу, ошону билүү максатында аталган департаментке кайрылдык. Этникалык кыргыздар менен иштешүү жана көчүрүү бөлүмүнүн жетекчиси Сагынбек Кочкорбаев төмөнкүдөй жооп берди: