ЖЫЛНААМА, 28-СЕНТЯБРЬ: Улуттук көркөм сүрөт искусствосунун негиздөөчүлөрүнүн бири Гапар Айтиев туулган

Кыргыз живописинин аксакалы Гапар Айтиев

Гапар Айтиев иш үстүндө

Жаратылыштан таалим алууну сүрөтчүлөрдүн мыйзамы катары көргөн СССРдин Эл сүрөтчүсү, Кыргыз тарыхында эң алгачкы профессионалдык сүрөтчү катары таанымал Гапар Айтиев 1912-жылдын 28-сентябрында туулган.

Балалыгы өзү туулуп-өскөн Ош облусунун Кара-Суу районундагы Төлөйкөн айылында өткөн. Кээ бир маалымат булактарында жазылгандай, ал бала кезинен эле сүрөтчү болууну кыялданып, очоктогу отундун күйгөндөн калганын алып көө менен сүрөт тартууну адатка айланткан.

Гапар Айтиев. &quotЧак түш&quot. Май боёк. 1955

1932-жылы Кыргыз институтун бүтүрөт. 1932-1934-жылдары Жалал-Абад педтехникумда мугалим болуп иштейт. 1935-1938-жылдары Москвадагы көркөм сүрөт окуу жайында билим алган.

Гапар Айтиев. &quotЧабандар&quot. Май боёк. 1960-1961.

Балалыгы турмуштун катаал мезгилине туш келген сүрөтчү эр жеткенде - 1941-1944-жылдары Улуу Ата Мекендик согушка катышкан. Келгенден кийин Кыргыздын сүрөтчүлөр союзун жетектеп, жаңы муундагы кадрларды даярдайт жана сүрөт исскуствосунун ар кыл жанрынын өнүгүүсүнө жол түзөт.

Гапар Айтиев. &quotКолхозчулардын эс алуусу&quot. Май боёк. 1936.

1967-жылы Кыргыз ССРинин Жогорку Кеңешинин президиумунун мүчөсү,1976-жылы Президиумдун жетекчисинин орун басары, 1977-жылы ССР сүрөтчүлөр Академиясына жетекчи болуп дайындалат. Ленин, Октябрь Революциясы, эки жолу Эмгек Кызыл Туу жана "Ардак Белгиси" ордендери жана бир нече медалдар менен сыйланган.

Гапар Айтиев. &quotЭски кыштак&quot. Май боёк. 1976.

Гапар Айтиевдин сүрөт өнөрүндөгү эң негизги тармагы пейзаж болуп саналат. Анын көп эмгектери турмуштук окуяларды, жай жашоону, кыргыздын каада-салтын баяндап берет.

Портрет жанрында да сүрөт сүйүүчүлөрдү суктандырган кыл калем ээсинин эң мыкты делген эмгектери Алматыдагы Шевченко атындагы сүрөт галереясынын, Львов шаарындагы сүрөт музейлеринин жана өзүнүн ысымы ыйгарылган Кыргыз улуттук көркөм сүрөт искусство музейинин менчигине айланган.

Гапар Айтиев. &quotДене тарбиячылар&quot. Май боёк.