ПРООН айыл чарба продукцияларынын нарк чынжырларын бекемдөөгө багытталган долбоорду ишке ашырып жатат

Сергей ИВАНОВ

ПРООН Финляндия өкмөтү тарабынан каржыланган Борбор Азиядагы "Соодага кол кабыш" аймактык долбоорунун алкагында Кыргыз өлкөсүндө кургатылган мөмө-жемиштердин, жашылчалардын жана жаңгактардын нарк чынжырларын бекемдөө боюнча долбоорду баштайт.

Ал туруктуу экономикалык өсүш үчүн айыл жеринде жумуш ордун көбөйтүүгө, ошондой эле максаттуу өнүмдөрдүн нарктык тизмегинин атаандаштыкка жөндөмдүү катышуучуларынын калыптанышы үчүн рыноктук мүмкүнчүлүктөрдү түзүүгө багытталган.

Ошону менен катар эле гендердик теңчилик жана экологиялык туруктуулук маселелерине көңүл бурулат. Кургатылган мөмө-жемиштердин, кургатылган жашылчалардын жана жаңгактардын нарк чынжырчасын иштеп чыгуу долбоору багбанчылык менен алектенген дыйкандарга, токой пайдалануучуларга, материалдарды жеткирүүчүлөргө, кайра иштетүүчүлөргө жана экспорттоочуларга даректүү колдоо көрсөтөт.

Долбоордун максаты катары Ош, Жалал-Абад жана Ысык-Көл облустары аныкталды. Долбоорду ийгиликтүү ишке ашыруу өндүрүмдүүлүктү жогорулатууга жана максаттуу өнүмдөрдү артыкчылыктуу базарларга экспорттоого, ошондой эле бул тармакка аялдардын катышуусун күчөтүүгө тийиш, алардын үлүшү 30 пайыздан кем болбошу керек. Ошол эле учурда долбоордун катышуучуларынын үчтөн биринде, кайра иштетүүчү жана экспорттоочу компаниялардын кеминде 50 пайызын аялдар жетектеши керек.

Кыргыз мамлекетинин максаттуу продукциянын негизги экспорттук рыногу Орусия болуп саналат.

Долбоордун алкагында анын катышуучуларына экологиялык жактан таза жана сапаттуу айыл чарба өсүмдүктөрүн өстүрүү боюнча толук кеңештер берилип, жогорку сапаттагы өсүмдүктөрдү чогултуу, иштетүү, тазалоо, сорттоо жана сактоо, эгинди туура кургатуу, сактоо жана оруп-жыйноо боюнча алдыңкы тажрыйба менен таанышууга мүмкүнчүлүк берилет.

Ошондой эле долбоордук иш-чаралар максаттуу өнүмдөрдүн жашоо циклинин бардык этаптарында эл аралык стандарттардын талаптарын сактоо үчүн кошумча нарк чынжырчасынын катышуучуларынын билимин жана көндүмдөрүн өркүндөтүүгө багытталат. Каржылык ресурстарды тартуу, өндүрүштү ачуу же кеңейтүү, экспорттолгон продукцияны тартуу боюнча консультация берилет.

Долбоордун ишке ашышынын жыйынтыгы менен негизги артыкчылыктарын гана келтиребиз. Айыл жеринде кеминде 80 жумушчу орун түзүлөт. Жок дегенде 120 дыйкан (аялдардын кеминде 30 пайызы) жана кайра иштетүүчү ишканалардын 80 адиси өзүлөрүнүн билимин жана квалификациясын жогорулатуу, максаттуу продукцияны өстүрүү, иштетүү, чогултуу, кайра иштетүү жана экспорттоо мүмкүнчүлүгүнө ээ болушат.

Атаандаштыкка жөндөмдүү өнүмдөрдү чыгарууга 2 жаңы иштетүүчү компаниялар түзүлөт же жабдылат (кеңейтилет же модернизацияланат). Долбоордун аягына чейин анын катышуучулары өндүрүштүн көлөмү жана түшүмдүүлүгү акыркы 3 жылдагы маалыматтарга салыштырмалуу 20 пайызга өсөт деп күтүлүүдө. Кайра иштетилген продукциялар жана сатуу бирдей көлөмдө көтөрүлөт деп күтүлүүдө. Ал эми киреше 3 жылга салыштырмалуу 20 пайызга көбөйтүлөт.