41 ИЛДЕТКЕ ДАБА 41 БУЛАКТЫН КАСИЕТИ

Талас районуна караштуу Ак-Жар айылында «Каныкей апанын ыйык булагы» аттуу булак комплекси бар. Булак аталган айылга алып барчу жолдон 100 метр алыстыкта жайгашкан. Аталган булактын шайыгы Жаныбек Базарбаев кызыктуу маалыматтар менен бөлүштү.

– Жаныбек мырза, булактардын тарыхын айтып берсеңиз?
– Бул ыйык булактар узакка каралбай калган. Кийин, 2001-жылы тегерегине бак-дарак отургузулуп, ар бир булактын көзү атайын таш менен кооздолуп, тазаланып, учурда абалы жакшы. Бул жерде жалпысынан 41 булак бар, кире беришиндеги 10 булактын аттары бар. Атай кетсек, Көз булак көз ооруларына даба болчу касиетке ээ. Кийинкиси Наристе булак, аты айтып тургандай эле перзент сурап келгендер мына ушул булакка келишет. Жол ачар булакка болсо баштаган иштери оңунан чыгышын тилеп келип зыярат кылып кетишет. Арууке апанын булагы деген бар, мында көбүнчө кыз-келиндер келишет. Андан соң Алманбет атанын булагы жайгашкан. Жүрөк булак жаман нерселерден тазалап, жаман сөздөн, суук көздөн сактайт дешет.

– Булактарга күнүнө 60тан 150-200гө жакын киши келет дешет...
– Мына силердин алдыңарда эле бир келин келди. «Эки жыл мурун келип перзент сурадым эле, учурда бир жарым жаштагы уулум бар» деп кубанып отурду. Бир аз күн мурун бир жаш үй-бүлө тумоолоп калган12 жаштагы баласын алып келди. «Буга чейин эч оорубай, 12ге толгондон тарта тумоолоп, барбаган жерибиз калган жок» дешти. Баласына даба издеп жүрүшкөндө бирөө «Перзентти кайсы жерден тапсаңар, ошол жерге барып зыярат кылгыла» дептир. Көрсө, ошол перзентин ушул булактарга келип сурап алышкан экен. Мына эми жакшы болуп калды. Дагы бир кызык окуя болду. Өткөндө таластык кыз түрк улутундагы бир жигитке турмушка чыгып, кыздуу болуптур. Ошол кызы сүйлөп баштагандан тарта эле Каныкей деген ысымды кайталай берет экен. «Ошондуктан ушул жерге зыяратка келдик» деп айтышты.

– Эмнеликтен бул жер Каныкей булак деп аталат?
– Каныкей булакка үй-бүлөгө ынтымак, ырыскы, тынчтык сурагандар келишет. Жакып хан көз жумуп, Манас эр жеткенде 40 жигитке жыйын курат экен. Ал жыйын азыркы булактар турган жерде өтөт имиш. Мына ошол учурда Каныкей апа 41 кыз менен келип 41 жерди казганда ошончо булак пайда болот. Ошондуктан 41 булак 41 илдетке даба деп айтылып калган.

– Касиеттүү жердин шайыгысыз, сырдуу нерселер сезилеби?
– Ооба, бул жерге жаңы келген түнү үйдө жатып көзүм илинип кетиптир. Бир учурда сырттан жаңы такаланган ат менен бирөө үйгө жакындап бастырып келди. Ордумдан туруп сыртка чыксам эч ким жок. Тегерек-четти карап, кайра үйгө кирсем үйдү айланып жөө адам басып өттү. Мына ушундай көрүнүштөр болуп турат. Көбүнчө жаныңда дайыма бирөө жандап жүргөндөй туюлат.
Кайсы бир жылдары ушул жерге арабдар келишип, бул булактардын суусун Таластан чет жактарга экспорттойбуз дешкен экен. Тилекке каршы, белгисиз себептерден улам бул идея ишке ашпай калды. Бул жердин тегин эмес экенин, суунун касиетин ошол арабдар да билишкен экен, көрсө.

Гүлназ Атантаева
talas@super.kg