Элмирбек Иманалиев, Кыргыз Республикасынын Эл артисти: «КЭЭ БИР МУГАЛИМДЕРДИН МЕНИ КӨРӨЙҮН ДЕГЕН КӨЗҮ ЖОК БОЛЧУ»

Төкмө акын, эл уулу Элмирбек Иманалиев бала кезинде «көп жолу мугалимдер мени сыртка чыгарып, анан сабак өтүшчү» дейт. Жүрөктөн түнөк тапкан ырлардын автору бүгүн балалыгы тууралуу узун кеп салат.

– Саламатсызбы, Элмирбек мырза? Балалык дегенде эле көз алдыңызга кандай күндөр тартылат?
– Саламатчылык, балалык дегенде эле көз алдыма таңында короз чакырган, суунун шоокуму жан терметип, кулак кандырган, күүгүмдө май чырактары бүлбүлдөгөн, электр зымы али жете элек тоо түбүндөгү кыштак тартылат. Айылымдагы тегерек тебетей кийген аксакалдар, кийиз ийлеп жүн сабаган апалар, чыбык ат минген чыт курсак балдар, алардын арасында мен...

Эсте турат эмикидей кечээгим,
Эске түшөт «айылың кайсы?» десе ким.
Азганакай кара талдар дүпүйгөн,
Айыл тоонун кармап алган этегин.

Өзүм Токтогулдун Чоңко деген айылынан болом. Чоңко атактуу айыл, эли сөзмөр, жоруктары жомок болуп бүт кыргызга тараган. Бул айылда менин өмүрүмдүн эң ширин
12 жылы өттү. Базары жок, мазары көп айыл эле. Бала кезимде сөздү түз эмес, кыйытып сүйлөгөн, жан дүйнөңдү жандоо менен түшүнгөн, куудул сөздүү, куйкум сөзүндө мурчу бар керемет карыялар бар болчу. Ошолордун батасын алып чоңойдум. Айылыбыздын жаратылышы кооз, биздин үйлөрдөн ары эле жайлоо башталчу.

– Керемет табияттуу айылда өскөн, керемет карыялардын арасында чоңойгон Элмирбек мырза балалыгында кандай жигит эле?
– Балалыгымдын биринчи жарымында жоош, экинчи жарымында тентек болдум. 3-4 жашымда эле кагаз, калемге үңүлүп, сүрөт тартып, китеп окуганга киришкем. Комузду да 5 жашымдан чертип баштадым. Өзүм менен өзүм болуп жүрө берер элем. Ойлосом, ошондо эле табиятка жакын болгон экенмин. Мен бала кезде айылда түркүн-түркүн чымчыктар болор эле. Азыр алар жок. Ошол чымчыктар мага жомоктон учуп келген сыйкырдуу парандалардай сезилчү, алар менен алек болуп ойноп жүрө берем кечке. «Кичинесинен "курсагым ачты" деп тынчымды алган жок ушул бала» деп ыраматылык апам өмүрү өткөнчө айтып жүрдү. Качан чакырып тамак бермейин ойноп, үндөбөй тынч жүрө берчүмүн. Талаада көк чөптө, жылуу жайык чоң таштардын үстүнө жатып уктап калчумун.
Ал эми мектепте 3-4-класстан баштап тентек болдум. Көп мугалимдер мени сыртка жиберип, анан сабак өтүшчү. Мугалимдердин карикатураларын тартчумун. Өзүм ошол кездеги «Чалкан» журналын сүйүп окуп, почточунун караанын атамдан бетер сагынып күткөн бала элем да. Кыздардын моюн-башын, кабыргасын чукуп турбасам колум кычышчу. Бирок мени бири да жаман көрчү эмес. Ал тургай мен ыйлатып койгон кыздар да ыйлап бүтүп, кайра мени уурданып карап жылмайып коюшканын билчүмүн. Капаларын бат эле күлдүрүп жазып алат элем.
5-класста окуп жүргөндө Жер тоголок, шар формасында болот дегенди угуп калып классташым Бакыт Көкөев экөөбүз «тоголок жерди бир тегеренип келели, батыштан кетип, чыгыштан келип калабыз» деп сабактан кийин жөнөп кеттик. Жолдон талаада эки күн түнөп, 60 чакырым жер басып, талтактап кайра артка тартканбыз. Келсек айыл ызы-чуу. Агайыбыздан өлөрчө тепки жедик.

– Адам чоңойгон сайын балалык мүнөз тээ алыста кала берет эмеспи, сизде балалыктан кайсы мүнөзүңүз калган?
– Бала кездеги мүнөзүм менде калбай калган күндү элестете албайм. Бул сурооңо ыр менен жооп бергим келип турат:
Бала сезем өзүмдү,
Бала болуу кандай таза, көңүлдүү.
Башка дагы кандай бакыт деп коём,
Бала бойдон жашасам бүт өмүрдү.
Бала сезем өзүмдү,
Же чын эле бала экеним төгүнбү?!
Көңүлүмдө бала бойдон сен барсың,
Сен бар өмүр кандай куунак, көңүлдүү!- деп жүрбөймүнбү.

– Мектеп босогосун аттаган күнүңүз эсиңиздеби?
– Албетте, эсимде, мектеп босогосун аттаганда алгачкы мугалимим Аттокур агай жетелеп класска алып кирген. Класс салкын, сыр жыттанып турду. Бир бала кире элек жатып эле ыйлап жиберди, ага класстан дагы 2-3 бала кошулуп ыйлап алышыптыр. Эки бала катуу чыр салды. Бирин дароо чыгарып кетишти. Экинчиси эшикти тээп «кирбейм» деп чиренип алган. «Бул жерде ойнойсуң, ийне сайбайт, келесоо» деп урушуп апасы сүйрөп кирди. Менин жаныма кара тору, көк көз бала отурду эле, сумкасынан алманын жыты буруксуду. Биринчи күнү таанышуу күн болду. Жанагы класска кирбей чыр салып ыйлаган бала күндө апасы менен келип арткы партада печенье жеп 3-4 күн отуруп, кийин келбей калышты. Ошентип биздин класс дароо эле 2 окуучуга кемиген.

– Мектепте кадыр-баркыңыз кандай эле?
- Мектепте аброюм жакшы болчу. Менден ылдый окуган класстардын да, жогору окуган класстардын да көңүл чордонунда элем. Болгону кээ бир мугалимдердин мени көрөйүн деген көзү жок болчу. Бирок айрым мугалимдер жакшы көрүшчү. Жакшы көргөнүнө да, жаман көргөнүнө да өзүм себепчи элем да. Чынын айтсам, менде балалык доор эрте бүтүптүр. 15 жашымдан бери чыгармачылыкта эмгектенип келе жатам.

– Балалык сүйүүңүздү эстеп кетпейсизби.
– Балалык сүйүүм айылда сонун, сымбаттуу кемпирлерди көрүп ойгонгонун айтып эле жүрөм. Арасынан бир-экөөнү өйдө-ылдый өтөт бекен деп кырда отуруп алып күтчүмүн. Чынында алар кемпирлер эмес, азыркы мен курактуу эле келиндер болчу экен. Менин көзүмө кемпир көрүнгөн экен да. Кээ бирөөлөргө айтсам күлөт, бирок бул сезим менен тааныш болгондор ишенет, түшүнөт болуш керек.

– Өзүңүздүн балалыгыңызды балдарыңыздан көрөсүзбү?
– Ооба, балалыгымды эки уулумдан тең көрөм. Улуусу Эрулан кымындай болуп алып мен сыяктуу комузду эч кимден үйрөнбөй эле күүлөгөндү, черткенди билип алды. Ал эми кичүү уулум Адылханды «4 жаштагы эле Элмирбек» деп эл көп айтат. Мүнөзү калбаат, токтоо, баскан-турганын, күлгөнүн мага окшоштурушат. Беш баламдын тең музыкалык угуму, чыгармачылыкка болгон мамилеси жакшы. Айзуура болсо чыгармачыл дүйнөнүн өкүлүнө айланды десем жаңылышпайм.

– Маегиңизге чоң рахмат!

Лунара Бекиева

Адилет Бектуров
star@super.kg