«ЫРЧЫ ТАГДЫРЫМДЫ ТАЛКАЛАДЫ»

Тагдыр

“Аял кара күч жагынан алсыз болсо да, анын жан дүйнөсүндөгү күчтүн улуулугуна ар дайым башымды ийип келем” деген экен бир улуу инсан. Ошол алсыз аялзатынын бири жардамга, колдоого муктаж болуп келгендиктен, биз анын тагдырына кайдигер карай албадык. Редакциябызга келген 17 жаштагы кыз жана анын эжелери бул баянды айтып отурушту.

КЫРГЫЗЧЫЛЫК, АЙ, КЫРГЫЗЧЫЛЫК...
Сөздү биздин каармандын эжеси Бейшебүбү баштады.
– Бул менин бир тууган инимдин кызы. Бирок кичинесинен чоң ата-чоң энесинин колунда чоңойгон. Ошон үчүнбү, биз Чолпонду инимдин кызы катары эмес, бир тууганыбыздай көрөбүз. Ата-энеси Ат-Башыдагы Ак-Сай жайлоосунда мал багып, тоодо жашашат. Чолпон чоң ата-чоң энесин карап Нарында турчу. Быйыл мектепти бүтүп, Нарындын Педагогикалык колледжине өткөн. Үстүбүздөгү жылдын 28-июль күнү бир жигит келип, “атаң тоодон бир нерсе берди эле, алып кет” деп алдап сыртка чыгарат. Анан эле топтошкон балдар ала качып кетишет. Кызыгы – мындай ишти катардагы адам эмес, искусствонун адамы делген филармониянын ырчысы жасап жатканында.
Алгач чуру-чуу түшүп аркасынан жетип бардык. Ошондо эле жигиттин апасына: “Биздин кыз силерге бүлө болуп кете албайт. Өзүнө тең, шаарда окуган, өзүн түшүнгөн аял алсын. Бекер кыйнап коёсуңар”,- дедим. Апасы: “Кыз чын эле жаш. Өзүм окутуп, тарбиялап алам. Болгондо да Бишкектен окутам. Шагымды сындырбай таштап кеткиле”,- деп өз оозу менен айтты. Анын үстүнө энебиз жактан тууганчылыгыбыз бар эле. Алдыбызга түшүп туруп алганынан кыя албадык. Кызыбызды калтырып келе бердик.
Кийин уксак, иш мындай болуптур. Биздин ырчы күйөө бала өзүнө тең, жактырган кызды Бишкектен ала качып келет. Ал токтогулдук кыз экен. Эмнеге экенин ким билсин, айтор, ал кыз отурбай коёт. Ата-энесин чакыртып, ызы-чуу салып, акыры кетип калат. “Мал союлуп, дасторкон жайылып калды. Эми уят болобуз” деген кыргызчылыгыбыз бар го. Ошонун айынан башка кызга жоолук салмай болушат. Анан бирөө Алтынбекке мектепти жаңы бүткөн кыздардын виньеткасын алып келе салат. Алардын ичинен биздин кыздын сүрөтүн көрсөтөт. Анан минтип ала качып кетип жатпайбы! Анысына деле макул. 17ге эми чыккан кызды ала качып алгандан кийин баркына жетсе го?! Эки ай өтпөй күйөө бала кылыгын көрсөтүп отурат.
Ара жолдо калган кызыбыздын тагдыры бизди ушул жерге жетелеп келди. Эмне үчүн кимдир бирөөнүн айынан айнектей кыздын тагдыры талкаланышы керек? Биз күйөө баланы көп издедик. Бирок жашырынып, жолукпай койду. Эгерде биздин алдыбызда жооп бергиси келбесе, анда эл алдында жооп берсин.

«СӨЗҮ МЕНЕН ДА, КӨЗҮ МЕНЕН ДА ЫЛДЫЙ ЭКЕНИМДИ БИЛДИРЧҮ»
– Эми Чолпондун өзүнө сөз берсек. Чолпон, турмушка чыккандан кийинки тагдырың кандай болду?
– Үйлөнгөндөн кийин эле мага күйөөмдүн анчалык көңүлү жок экенин сезгем. Бирок жашап кетебиз деген үмүтүм бар болчу. Той болгондон кийин ал Бишкекке кетти. Батир жагын, башкасын караштырам деген. Кайра келип мени алып кетти. Алгач бир досунун үйүндө жашап жүрдүк. Күйөөм мага таптакыр эле көңүл бурбайт. Кайда кеткенин, эмне кылып жүргөнүн айтчу эмес. “Айткан менен сенин мээң эч нерсеге жетпейт” дечү. Сөзү менен да, көзү менен да өзүнөн ылдый экенимди билдирчү. “Мен жабышып тийген жокмун да. Ала качып алдың эле го?” деп ичимден ызаланганым менен, сыртыма чыгарып эч нерсе айта албайт элем. Балким, чын эле жаштыгымдан, жооштугумдан чыгар. Билбейм, эже, аябай кыйналдым. Жанымдан кечип кетейин деген да ойлор болду.
Чолпон андан ары сөз айта албай жашып кетти. Сөздү кайрадан эжеси улады.

«КҮЙӨӨ БАЛА АЙЛАП ҮЙДӨ ЖОК БОЛЧУ ЭКЕН»
– Күйөөсү көп күн келбегенден кийин досунун аялы “күйөөң кылбай жаткан жакшылыкты мен кылып, үйүмө жашаттым” деп кууп чыгыптыр. Бул байкуш Бишкекти билбесе эмне кыла алат? Акыры ошол чырдан кийин күйөөсү келип бир жер төлөдөй болгон батир таап киргизип коюп, өзү кайрадан бир айлап, эки айлап жок болот. Чолпондун же акчасы жок. Телефонунун симкасын күйөөсү алып алыптыр. Ошентип, Чолпон бизге чала албайт. Акыры жанынан кечип, өлөм деп жатканда бир кыз жолугуп калып, акылын айтып, үйүнө ээрчитип кетиптир. Ошол кыздын жардамы менен бизге кабар жетип, түнү менен жол жүрүп, кечээ келдик.
Жаткан жерин, турмушун көрүп зээнибиз кейиди. Бул дагы бирөөнүн кызы да! Тиги жакта чоң ата-чоң энеси ушунун тагдырына күйүп отурушат. Кайнатасына барып “бул эмне деген жорук?” десек, ал уулуна сөзү өтпөстүгүн айтты. Күйөө баланын акыркы сөзү “сен мага тең эмессиң, мен сени менен жашабайм” дегени болуптур. Үйлөнүп жатканда анын көзүн байлап коюптурбу бирөө?

«ЧЫГАРМАЧЫЛ АДАМДЫ ТҮШҮНБӨЙТ ТУРА»
Сөз ким жөнүндө болуп жатканы сизге кызыкпы, окурман? Бизге да кызык болду. Көрсө, ал мырза филармониянын ырчысы Алтынбек Каленов деген жигит экен. Бул жигит “Эл ырчысы Эстебес” тобунда ырдап жүрөт. Талантында шек жок деңизчи. Бирок...
Бул макаланы жарыялаардан мурда айтылуу жигиттин дарегин таап байланышып, редакциябызга келип кетүүсүн өтүндүк. Бирок шаардан алыс экенин айтып баш тартты. Ал ортодо Алтынбектин достору, айрым адамдар телефон чалып жиберишти. Алардын айтымында, Алтынбек анчалык деле таш боор адам эмес.
Баамымда, бул жигит досторунун алдында кадыр-барктуу, ­алымдуу жи­гит болсо керек. Биз досторунан да Алтынбек келип кетсин деп айттырдык. Бирок эртеси биз чалган телефондор өчүрүлгөн болуп чыкты. Алтынбек менен интервью болбосо да, телефон аркылуу сүйлөшкөн сөзүбүздү жарыялап коюуну туура таптык.
– Эже, мен шаардан алыста жүргөм. Бул жерде чоң деле маселе жок. Болгону, чыгармачыл адамдарды көп жерден түшүнбөй калышат тура. Шайлоо менен алыс жерлерде жүрүп калсам ушул чыр чыгып кеткен экен. Эртең барып сүйлөшөм го...

Нуржамал Жийдебаева
koom@super.kg