Кожо Жоэл, футболчу: «Кыргыз футболу өсүү үстүндө экени талашсыз»

Эсиңизде бар, жакында Кыргызстандын футбол боюнча улуттук курамасы 2026-жылы өтө турган Дүйнө чемпиондугуна тандоо турунун алкагында кытайлык “Тайбэй” менен экинчи жолу беттешип, 5:1 эсебинде жеңишке жетти. Үч голду чабуулчу Кожо Жоэл киргизди. Ошентип Кыргыздын кара жоргосу атыккан Кожо мырза өлкөбүздүн футбол тарыхында улуттук курам үчүн хет-трик жасаган төртүнчү оюнчу болуп калды. Жеңиштин ысыгы тарай электе футболчуну кепке тарттык. 

– Кожо мырза, алгач сиз жасаган хет-трик тууралуу сөз кылалы. Бул сизге күтүүсүз болдубу? Ошондогу эмоцияларыңыз менен бөлүшсөңүз...

– Хет-трик жасоо – бул мага жогору жактан тартууланган талантты көрсөтүү. Бул күтүүсүз нерсе эмес, тескерисинче, менин жөндөмүмдүн дагы бир жолу далилдениши. Анын үстүнө бул менин биринчи хет-тригим эмес да, буга чейин ойногон клубдарымда мындай жыйынтыкты бир нече жолу көрсөткөм. Эмоционалдык жактан алганда, менин командамдын ийгилигине олуттуу салым кошконум үчүн толкундануу жана канааттануу коштогон сезимдер болду.

– Футбол сиздин жашоодо кандай ролду ээлейт?

– Футбол – мен үчүн спорттон да жогору турат. Бул Кудайдын белеги, менин жашоомдун бир бөлүгү. Бул жөн гана оюн эмес, жашоомдун өзөгүн түзгөн кумар. Жашоомдо футбол сапары шаарыбыздын аллеяларында жана балдар аянтчаларында досторум менен ойноп жүргөн кезде эле башталган. Талапка ылайык стадиондор жок жылдары биз орун тапкан жерде эле ойной берчүбүз. Ошондогу теңтуштардын деми, оюндун кубанычы, атүгүл жылаңайлак ойноп, жеңил жаракаттарга чыдаган кыйынчылыктар футбол менен бузулгус байланышты түздү. Бул – ал тургай жаракаттар да биздин эң сонун оюнга болгон сүйүүбүздү өчүрө албаган туруктуулук менен мүнөздөлгөн саякат.

– Кыргызстанга келгенге чейин кайсы клубдарда ойногонсуз?

– Менин футболдук сапарым Гана лигаларынан башталган. Андан сырткары Сейшел аралдарына жана Руандага барып өзүмдү сынап көрдүм. Ар бир клуб, ар бир оюн менин оюнчу катары жана жеке адам катары өсүшүмө чоң салым кошту деп айтат элем.

– Кыргыз футболунун башкалардан айырмасы эмнеде деп ойлойсуз?

– Кыргызстандын Премьер лигасы азырынча дүйнөлүк деңгээлде тааныла элек болсо да, жогору карай бара жатканы талашсыз. Биз күбө болуп жаткан прогресс мени сыймыктандырат, анткени мен бул өлкөнүн футболунун келечегин түзүүгө активдүү катышып жатам.

– Учурда улуттук курамда ойноп жатасыз, келечекте Кыргыз курамасынын Дүйнөлүк чемпиондукка чыгуу мүмкүнчүлүгүн кандай баалайсыз?

– Футболдун туу чокусу болгон Дүйнөлүк чемпиондукта өлкөбүздү көрсөтүү команданын ар бир мүчөсүнүн кыялы. Сөз оюнчунун гана жеке жетишкендиги жөнүндө эмес, биздин өлкөнүн талантын, мүмкүнчүлүгүн дүйнөдөгү эң чоң оюн талааларында көрсөтүү максаты тарабынан караш керек.

– Улуттук курамадагы кайсы оюнчуларга жогору баа бересиз?

– Жеке бирөөлөрдү бөлүп көрсөтүүгө укугум жок. Мен улуттук курамдын ар бир мүчөсүн жогору баалайм жана сыйлайм. Өзүмө келсек, мен дайыма мыкты болууга умтулам, ар дайым өзүмдүн көрсөткүчтөрүмдү көтөрүүнүн үстүнөн иштейм.

– Кыргыз клубдары арасындагы өз ара атаандаштыкка көз карашыңыз кандай?

– Кыргыздын улуттук лигасында өсүү бар экени байкалып турат. Жергиликтүү клубдар арасында атаандаштыктын күчөгөнү абдан кубандырат. Мен футболдун келечегине оптимисттик көз карашта карайм. Бул Кыргызстандын аймактарында футболдун өсүп жатканынын далили.

– Футболчуларга Кыргызстан түзүп берген шарт футболчу катары сизди канааттандырабы?

– Улуттук команданын өкүлү катары мага кылынган камкордукту жеке канааттануудан тышкары карайм. Бул бүт команданын жамааттык жыргалчылыгына байланыштуу болушу керек. Оптималдуу өсүп-өнүгүүнү камсыз кылуу үчүн зарыл болгон шарттар жана колдоолордун болушу футболчу үчүн абдан маанилүү.

– Кыргыз кызына баш кошконуңузду билебиз. Үй-бүлөлүк жашоодо кандай жаңылыктарыңыз бар?

– Менин үй-бүлөлүк жашоом – жеке маселе, мен коомдук чөйрөдө жеке жашоону талкуулоого келгенде үй-бүлөмдү сыр сактап, чек кармоону туура көрөм.

– Кыргыздын кайсы тамагын жактырдыңыз?

– Кыргыз ашканасынын даамдуу тамактарынын арасынан мен үчүн шорпо өзгөчө орунду ээлейт. Анын табитти ачкан даамдуулугу, жагымдуулугу дайыма таң калтырат жана мени эч качан кайдыгер калтырбайт.

– Биздин өлкөдө сизге ыңгайсыздык жараткан нерселер барбы?

– Ар бир жердин өзүнүн ньюанстары болот эмеспи, ошентсе да мен позитивдүү учурларга басым жасаганга аракет кылам. Бирок айта кетиш керек, африка тектүү адамдарга карата белгилүү бир коомдук мамилелерге көңүл буруу кажет жана муну жакшыртуу боюнча аракеттер жасалса деп айтат элем. Мен өлкөбүздө инклюзивдүүлүккө жана өз ара түшүнүүгө көмөктөшүүчү демилгелер ишке ашат деп үмүттөнөм.

– Кыргыздын Футбол федерациясы тарабынан жасалып жаткан кайсы позитивдүү иштерди баса белгилейт элеңиз?

– Кыргызстандын Футбол федерациясы өлкөдөгү футболдун деңгээлин көтөрүү үчүн мактоого арзырлык иш-аракеттерди жасады. Жетекчиликтин бул ишке берилгендиги жана көз карашы спортту өнүктүрүүдө, ар кандай деңгээлдеги таланттуу футболчуларды тарбиялап чыгууда эң негизги ролду ойноду деп айта алам.

– Жалпы эрежелерге ылайык, футболчу эмне кылса болбойт?

– Футболчулар жеке жүрүм-турумдун жана тартиптин ар кандай аспектилерин камтыган жүрүм-турум кодексин карманышат. Жеке мен ичимдик ичүү, тамеки тартуу сыяктуу жаман адаттардан, түнкү клубдарга баруу, түндө сейилдөө сыяктуу көрүнүштөрдөн алысмын. Бул тандоолор менин спортто ийгиликке жетишүү үчүн зарыл болгон физикалык формамды сактоого жана акыл-эс, моралдык жактан күчтүү болууга умтулуумдун жемиштүү болушуна жардамын берет.

– Алдыда дагы кандай максат, пландарыңыз бар?

– Келечек футболчулар үчүн чексиз мүмкүнчүлүктөрдү жана умтулууга себеп боло турган мыкты жолдорду ачат. Мунун ар бири алдыда өз ыргагында ачылып отурат. Бул – өмүрдү футболго арноо, берилүү жана өжөрлүк аркылуу ишке ашкан футбол дүйнөсүн мүнөздөгөн күтүүсүз ийгиликтер жана толкундануулар.

Гулийпа Маметосмон кызы