SUPER.KG бул ирет Кыргызстандын бир топ ири компанияларында бухгалтер кызматын аркалаган Гульжамал Усенова менен маектешти.
Өз ишин мыкты билген каарманыбыз иш тажрыйбасы менен кенен бөлүштү.
– Алгач өзүңүз тууралуу айтып берсеңиз. "Бишкексүт" ААК (PepsiCo), "Газпромнефть-Аэро Кыргызстан" ЖЧК (азыркы «Аэро Кыргызстан»), "Кока-Кола Бишкек Боттлерс" ЖАК жана "Үңкүр-Таш" (мурдагы Highland Exploration) ЖЧКсы сыяктуу эл аралык ири компанияларда ким болуп иштегенсиз?
– Саламатсыздарбы? Менин атым Усенова Гульжамал, каржы тармагында көп жылдардан бери эмгектенем. Кесипкөй жолум 18 жылдан ашык убакытты камтыйт. Бул убакыт аралыгында мен бай тажрыйба топтодум, анын көбүн эл аралык компанияларда башкы бухгалтер болуп иштөөгө арнадым.
Менин жетишкендиктерим: «Бишкексүт» ААК (PepsiCo), «Газпромнефть-Аэро Кыргызстан» ЖЧК (азыркы «Аэро Кыргызстан»), «Кока-Кола Бишкек Боттлерс» ЖАК, «Үңкүр-Таш» ЖЧК (мурдагы Highland Exploration) жана башкалар сыяктуу белгилүү эл аралык компанияларда иштеген чоң тажрыйбам.
Тактап айтканда, «Бишкексүт» ААКысында башкы бухгалтер, ошондой эле «Газпромнефть-Аэро Кыргызстан» ЖЧКсында (азыркы «Аэро Кыргызстан») эсепчи жана «Кока-Кола Бишкек Боттлерс» ЖАКсында каржы талдоочу кызматтарын аркалап, учурда "Үңкүр-Таш" (мурдагы Highland Exploration) ЖЧКсында башкы бухгалтер болуп иштеп жатам. Бул тажрыйба мага эл аралык деңгээлде бухгалтердик эсеп жана финансылык менеджмент боюнча алдыңкы тажрыйбаларды үйрөнүүгө мүмкүндүк берди.
– Эл аралык инновациялык технологиялар университетинин башкы аттестациялык комиссиясынын мүчөсү экенсиз? Ушул тууралуу дагы айта кетсеңиз.
– Былтыр, 2023-жылы Эл аралык инновациялык технологиялар университетинин Мамлекеттик аттестациялык комиссиясынын (мындан ары - Мамлекеттик аттестациялык комиссиясы) мүчөлүгүнө чакырылгам.
Буга 2014-жылдын май айында ийгиликтүү жактаган бизнес башкаруу магистри даражасына байланыштуу чакырылгам. Ошондой эле РИНЦде индексацияланган бир нече илимий макалалардын авторумун, алар “Борбор Азия өлкөлөрүнүн бухгалтерлеринин жана аудиторлорунун Ысык-Көл форумунун жаңылыктары” эл аралык теориялык жана илимий-практикалык журналында жарыяланган. Мындан тышкары мен APNI басмасы (APNI LLC) тарабынан жарык көргөн илимий макалалардын рецензентинин милдетин аткарам.
Менин 18 жылдан ашык иш тажрыйбамдын жогорку квалификациясын тастыктап, мага жаш адистердин ишин натыйжалуу баалоого мүмкүндүк беришти. Учурда «Үңкүр-Таш» ЖЧКсында башкы эсепчи кызматын дагы аркалайм. Эл аралык инновациялык технологиялар университетинин Мамлекеттик аттестациялык комиссиясына (МАК) катышуум бул бухгалтердик эсеп жана каржылык талдоо жаатындагы кесипкөйлүктүн жана тажрыйбамдын далили болуп саналат.
– Учурда Эл аралык инновациялык технологиялар университетинде комиссиянын мүчөсү экенсиз. Бул тууралуу дагы токтоло кетсеңиз.
– Менин жоопкерчилигимди баалап, быйыл, 2024-жылы комиссиянын төрагасынын орун басарлыгына чакырышты.
2006-жылы Инновациялык технологиялар академиясы катары түзүлгөн Эл аралык инновациялык технологиялар университети (МУИТ) жогорку кесиптик билим берүү программаларын ишке ашыруучу окуу жайы болуп саналат. Университет билим берүү ишмердүүлүгүнө лицензиянын негизинде бакалавр, магистратура жана аспирантура боюнча адистерди даярдайт. Университетте жети институт бар, анын ичинде Орус-Кыргыз бизнести башкарууну автоматташтыруу институту бар.
Орус-Кыргыз Бизнести башкарууну автоматташтыруу институтунун миссиясы бухгалтердик эсеп, талдоо жана аудит, ошондой эле инновациялык технологиялар жаатында терең билимге жана кесиптик көндүмгө ээ болгон жогорку квалификациялуу адистерди даярдоо. Институттун стратегиялык максаты – студенттердин жеке муктаждыктарын эске алуу менен максаттуу окутуу программалары аркылуу жогорку сапаттагы билим берүүнү камсыз кылуу, жогорку квалификациялуу мугалимдерди тартуу, инновациялык билим берүү технологияларын жана заманбап жабдууларды колдонуу.
– Илимий журналдарды рецензиялоого дагы катышат экенсиз. Кененирээк токтоло кетсеңиз.
– АПНИ илимий басма үйү 2014-жылдан бери иштеп келет. Эл аралык мультидисциплинардык журнал "Актуалдуу изилдөө" илимий билимдердин түрдүү тармактары боюнча аралыктан илимий конференцияларды үзгүлтүксүз өткөрүп турабыз. Биздин максат - илимий билимдерди жайылтууга жана популяризациялоого, орусиялык илимдин дүйнөлүк илимий мейкиндикке интеграцияланышына көмөк көрсөтүү. "Актуалдуу изилдөө" - бул эл аралык деңгээлдеги рецензияланган жумалык басылма.
Журнал оригиналдуу, сапаттуу илимий макалаларды жарыялоо үчүн аянтча болуп саналат. Англис жана орус тилинде жарык көрөт.
Кол жазмаларды карап чыгуу биздин журналдын жогорку сапатын сактоодогу маанилүү кадам болуп саналат. Басылма эки рецензияны колдонот. Рецензияга сын-пикирлер кеңеш берүүчү мүнөзгө ээ. Макаланы жарыялоо боюнча акыркы чечим рецензенттердин экспертизасы жана журналдын редакциясынын сунуштарын эске алуу менен башкы редактор тарабынан кабыл алынат.
Рецензенттерди кылдат тандоо "Актуалдуу изилдөө" журналынын жогорку эл аралык аброюн жана илимий беделин сактоого жардам берет. Бул үчүн биз төмөнкү критерийлерди колдонобуз:
1. Рецензенттер кол жазманын сапатына жана оригиналдуулугуна объективдүү баа берүү үчүн өз тармагында профессионалдык репутацияга ээ эксперт болушу керек.
2. Рецензенттер өздөрүнүн адистик чөйрөсүнө тиешелүү чөйрөлөрдөгү алдыңкы технологиялык, ошондой эле теориялык өнүгүүлөрдөн кабардар болушу керек.
Мына ушул критерийлердин негизинде рецензент катары сунушталган инсандарга терең баа берип мени дагы чакырышты. 2023-жылдан бери аталган журналга жарыялоо үчүн берилген кол жазмаларды баалоо үчүн тышкы рецензент катары кызматташып келебиз. Мен каржылык тармагында белгилүү адисмин, ошол себептен аталган басылма рецензент катары кызматташууга чакырган.
Басылма менен биргелешкен ишибизде көптөгөн илимий эмгектерге (жыйырмадан ашык) баа берүүгө катыштым. Мисал катары, мен рецензент катары иштөөгө мүмкүнчүлүк алган бир нече кол жазмаларды белгилей кетейин:
- "Финансылык пландаштырууда заманбап технологияларды колдонуу
компаниялар: автоматташтыруу келечеги" журналда жарыяланган "Актуалдуу изилдөөлөр" №51 (181), 2023, "Экономика жана контролдоо" бөлүмү;
- "Өндүрүштүн бюджеттик эсебинин системасын өзгөртүүчү
ишканалар", «Актуалдуу изилдөө» журналында жарыяланган (№2)
(184), 2024, бөлүм “Экономика жана башкаруу”.
- "Комплекстүү структуралык башкаруу эсебин уюштурууЧУ
компаниялар", «Актуалдуу изилдөө» журналында жарыяланган № 20 (202).
2024-жылы “Экономика жана башкаруу” бөлүмү.
Жарыялоо боюнча акыркы чечим кабыл алынганга чейин Гульжамал Абдумомуновнанын баалары өтө олуттуу каралып чыккан. Акырында айта кетейин, бул сын-пикир түздөн-түз жоопкерчилик эмес, белгилүү бир тармакта таанылган эксперттер үчүн артыкчылык болуп саналат.
– Кыргызстанда бухгалтердик эсеп тармагында маселе барбы?
—Ооба, өлкөбүздө көптөн бери бухгалтердик эсепти автоматташтыруу жаатында курч көйгөй бар. Көптөгөн ишканалар маалыматтарды кол менен иштетүүгө негизделген эскирген бухгалтердик эсеп ыкмаларын колдонууну уланта беришкен. Бул бир катар кыйынчылыктарга алып келди: жогорку эмгек сыйымдуулугу, маалыматтарды киргизүүдө көп каталар, аналитикалык маалыматты ыкчам алуудагы кыйынчылыктар, ошондой эле ишкананы башкаруунун башка системалары менен бухгалтердик эсеп процесстеринин жетишсиз ачык-айкындыгы жана интеграциясы.
Заманбап автоматташтырылган чечимдердин жоктугу бухгалтердик эсеп бөлүмдөрүнүн ишин жайлатып гана тим болбостон, финансылык отчеттуулуктун эл аралык стандарттарына өтүүгө да кедергисин тийгизди. Көйгөй маалыматтардын натыйжалуулугу жана тактыгы негизги мааниге ээ болгон өсүп жаткан атаандаштыктын жана глобализациянын чөйрөсүндө иштеген компаниялар үчүн өзгөчө актуалдуу болуп калды.
Бул көйгөйлөр бухгалтердик эсептин алдыңкы технологияларын жана ыкмаларын кабыл алуунун зарылдыгын көрсөттү. Менин бул багыттагы ишим, анын ичинде материалдарды басып чыгаруу жана практикалык чечимдерди ишке ашыруу ушул көйгөйлөрдү чечүүгө, ошондой эле Кыргызстандагы ишканалардын бухгалтердик эсебинин жана ресурстарын башкаруунун сапатын жогорулатууга багытталган.
– Өзүңүздүн салымыңыз тууралуу айтып берсеңиз – өлкөбүздөгү бухгалтердик эсеп тармагынын уникалдуулугу жана маанилүүлүгү тууралуу жазылган өзүңүздүн китебиңиз тууралуу.
– Менин салымым “Бухгалтердик эсептин сапатын жогорулатуу жана эмгек чыгымдарын оптималдаштыруу үчүн бухгалтердик эсепти автоматташтыруу” китебимдин жарык көргөнү.
Тез өзгөрүп жаткан экономикалык реалдуулукта бухгалтердик эсепти автоматташтыруу каржыны башкаруунун натыйжалуулугун жогорулатуунун негизги элементи болуп калууда. Бул китеп бухгалтердик эсеп процесстерине заманбап технологияларды киргизүүнүн практикалык аспектилерине арналган, анын ичинде жасалма интеллект, булут платформалары жана интеграцияланган ERP системалары.
Китеп автоматташтыруу циклин толук камтыйт: компаниянын керектөөлөрүн баалоодон жана ишке ашыруу стратегиясын иштеп чыгуудан тартып персоналды окутууга, өзгөрүүлөрдү башкарууга жана натыйжаларга мониторинг жүргүзүүгө чейин. Бухгалтердик эсептин автоматташтырылган системасына өтүүдө тобокелдиктерди азайтуу ыкмаларына, ошондой эле кызматкерлердин канааттануусун жогорулатууга жана ички процесстерди оптималдаштырууга багытталган практикалык сунуштарды иштеп чыгууга өзгөчө көңүл бурулат.
Китеп бухгалтердик эсеп операцияларынын сапатын жогорулатууга жана аларды ишке ашырууга кеткен чыгымдарды кыскартууга умтулган уюмдар үчүн комплекстүү колдонмо катары кызмат кылат. Финансылык отчеттуулуктун тактыгын жогорулатуу жана рынокто ишкананын атаандаштыкка жөндөмдүүлүгүн күчөтүү сыяктуу автоматташтыруунун узак мөөнөттүү артыкчылыктары да кеңири талкууланат.
Бул китеп Кыргызстанда ушул маанилүү темада жарык көргөн биринчи китеп болду. Бул улуттук бухгалтердик эсеп илиминин жана практикасынын өнүгүшүнө олуттуу салым болуп саналат.
– Сиздин жазган китебиңиз башкалардан эмнеси же кандай мазмуну менен айырмаланат?
– Менин китебим «Бухгалтердик эсептин сапатын жакшыртуу жана эмгек чыгымдарын оптималдаштыруу үчүн бухгалтердик эсепти автоматташтыруу» бир нече маанилүү аспектилери менен бухгалтердик эсеп жана автоматташтыруу жаатындагы башка эмгектерден өзгөчөлөнүп турган уникалдуу басылма.
Биринчиден, китепте жергиликтүү өзгөчөлүктөргө өзгөчө көңүл бурулган. Мен Кыргызстандын реалдуулугуна басым жасап, мыйзамдарды, салык жана бухгалтердик эсепти терең изилдеп чыктым. Бул басылма улуттук мыйзамдардын алкагында иштеген адистер үчүн өзгөчө баалуу.
Экинчиден, китеп автоматташтырууга комплекстүү мамилени сунуштайт. Ал 1С сыяктуу салттуу куралдарды гана эмес, ошондой эле заманбап технологияларды камтыйт: Power BI, жасалма интеллект, машина үйрөнүү жана булуттуу чечимдери. Мындай көп түрдүүлүк жергиликтүү авторлордун басылмаларында сейрек кездешет.
Мындан тышкары китепте автоматташтырууну ишке ашыруунун методологиялары кеңири баяндалган. Мен уюштуруучулук муктаждыктарга, ишке ашыруу стратегияларына, өзгөрүүлөрдү башкарууга жана натыйжаларга мониторинг жүргүзүүгө басым жасадым. Бул аспектилер китепти бухгалтердик эсеп процесстерин модернизациялоону каалаган адистер үчүн практикалык колдонмо болот.
Практикалык багыт - китептин дагы бир маанилүү өзгөчөлүгү. Анда Кыргызстандагы бизнестин учурдагы көйгөйлөрүн чечүүгө жардам берген реалдуу мисалдар, даяр шаблондор жана сунуштар камтылган.
Китепте көңүл өзгөчө автоматташтыруунун жана тобокелдиктерди башкаруунун натыйжалуулугун баалоого бурулган. Бул бөлүм жаңы технологияларды ишке ашырууда каталарды азайтууга жана максималдуу натыйжаларга жетишүүгө жардам берет.
Менин басылмам башка жергиликтүү китептерден бир нече негизги белгилери боюнча олуттуу айырмаланат.
Биринчиден, китеп темалардын кеңири спектрин сунуш кылат. Көпчүлүк жергиликтүү басылмалар 1С программалык камсыздоосуна же бухгалтердик эсептин негиздерине басым жасаса, менин ишим заманбап технологиялардын толук спектрин камтып, автоматташтырууга системалуу мамилени сунуштайт.
Мындан тышкары китеп профессионалдык адистиги менен айырмаланат. Ал автоматташтыруунун техникалык аспектилеринин өзгөрүүлөрүн башкаруу, кызматкерлерди окутуу жана аналитика менен айкалыштырат. Бул мындай басылмаларда сейрек кездешүүчү автоматташтыруу процессинин комплекстүү көз карашын калыптандырууга мүмкүндүк берет.
Акырында, жергиликтүү шарттарга терең адаптациялоого өзгөчө көңүл бурулат. Көбүнчө КМШнын жалпы рыногуна же чет элдик тажрыйбага багытталган башка китептерден айырмаланып, менин ишим кыргыз бизнесинин реалдуулуктарына толук шайкеш келген чечимдерди жана сунуштарды сунуштайт.
Ошентип, «Бухгалтердик эсептин сапатын жогорулатуу жана эмгек чыгымдарын оптималдаштыруу үчүн бухгалтердик эсепти автоматташтыруу» жөн эле окуу китеби эмес. Бул бухгалтердик эсеп процесстерин санариптик трансформациялоо аркылуу бизнестин атаандаштыкка жөндөмдүүлүгүн жогорулатууга багытталган практикалык колдонмо. Терең анализдин, заманбап технологиянын жана жергиликтүү шарттарды эске алуунун аркасында китеп өз тармагында чындыгында эле суроо-талапка ээ болууда.
– Айта кетсеңиз, китебиңиздин негизги артыкчылыгы эмнеде?
– Китеп орус тилдүү мейкиндикте электрондук жана аудио китептер үчүн эң чоң кызматтардын бири болгон ЛитРес платформасында басылып чыкты.
ЛитРес – ар кайсы өлкөлөрдөн келген миллиондогон окурмандарды бириктирген адабияттарды жайылтуу үчүн алдыңкы платформа болуп саналат. Сервис профессионалдык жана окуу адабияттарын камтыган китептердин кеңири китепканасына жетүүнү камсыздайт жана студенттерден баштап жогорку деңгээлдеги адистерге чейин чоң аудиторияны камтыйт. Мындай аянтчада жарыялоо менин материалдарымды жаңы баштаган бухгалтерлерге да, өз иштерине заманбап технологияларды киргизүүгө умтулган тажрыйбалуу адистерге да жеткиликтүү кылууга мүмкүндүк берет.
Бул китеп менин бухгалтердик эсептин теориялык жана практикалык негиздерин түзүүгө кошкон салымым эле эмес, ошондой эле бухгалтердик эсеп процесстерин оптималдаштыруунун жана финансылык менеджменттин сапатын жогорулатуунун жолдорун издегендер үчүн эффективдүү курал болуп калды.
Кыргызстанда бухгалтердик эсепти өнүктүрүүгө кошкон салымым стратегиялык мааниге ээ, анткени менин эмгегим бул жаатта жаңы илимий-практикалык базаны түзүүгө негиз болгон. "Бухгалтердик эсептин сапатын жогорулатуу жана эмгек чыгымдарын оптималдаштыруу үчүн бухгалтердик эсепти автоматташтыруу" китебим бухгалтердик эсепке автоматташтырууну андан ары изилдөө жана киргизүү үчүн негизги булак болуп калды.
Бул китеп заманбап технологияларды колдонууга инновациялык мамилени ачып берет жана ишканаларга бухгалтердик эсептин сапатын жакшыртуу жана эмгек чыгымдарын азайтуу боюнча автоматташтырылган чечимдерди натыйжалуу ишке ашырууга мүмкүндүк берет.
Менин ишим бухгалтердик эсептин жаңы тажрыйбаларын калыптандырууга, ишканаларда бухгалтердик эсептин эффективдүүлүгүн жана тактыгын жогорулатууга салым кошуп жатканына сыймыктанам. Менин жазгандарым каржылык башкарууну жакшыртуу жана инновациялык чечимдерди киргизүү үчүн жаңы горизонтторду ачат, бул Кыргызстандын ишканаларынын атаандаштыкка жөндөмдүүлүгүн бекемдөө жана дүйнөлүк экономикага интеграциялоо үчүн маанилүү.
Менин ишиме кызыккан үчүн ыраазычылык билдирем жана сиздин баштоолоруңузга ийгилик каалайм!
