Жылнаама

10- Ноябрь 1985 -жылы Шахмат боюнча Гарри Каспаров 22 жашында "Дүйнө чемпиону" титулун жеңип алган

Орус шахматчысы Гарри Каспаров 22 жашында "Дүйнө чемпиону" титулун жеңип алган. Советтик жана орусиялык шахматчы Гарри Каспаров Азербайжан ССРинин Баку шаарында төрөлгөн. Атасы Ким Моисеевич Вайнштейн баласынын шахмат оюнуна кызыккандыгынан улам, аны менен күндүр-түндүр шахмат ойногондон тажачу эмес. Атасы Гаррини 7 жашында Баку шаарындагы шахмат боюнча пионерлер үйүнө тапшыртат. Бирок 1974-жылы Гарринин үй-бүлөсүн кырсык басып, атасы Ким Вайнштейн лейкемия оорусунан улам каза болгон. Ал күндөр Гарринин жашоосундагы эң кыйын кезең болгон. Анткени ал кичинесинен атасынан ажырабай, ар дайым жанында жүргөн. Энесине караганда атасына көбүрөөк жан тартчу. 10 жашынан баштап Гарри Михаил Ботвинниктин шахмат-мектебине тапшырып, 15 жашында анын жардамчысы болгон. 1976-жылы Гарри Вайнштейн 13 жашында СССРдин өспүрүмдөр арасында чемпиону аталган. Ошол эле жылы Гарринин энеси Клара Каспарян Гарринин келечектеги карьерасынын өсүшүнө өбөлгө болот деген таризде ысымын өзгөртүүнү туура көрөт. Ошентип, Вайнштейн ысымынын ордуна энеси өзүнүн ысымын берип, "ян" дын ордуна "ов" мүчөсүн улап, Каспаров деген фамилияга алмаштырган.

1978-жылы Гарри Каспаров Минск шаарында өткөн Сокольскийдин турнирин утуп, ага СССРдин шахмат боюнча спорт чебери деген наамды ыйгарышат. 1980-жылы Дортмунд шаарындагы өспүрүмдөр арасындагы шахмат боюнча дүйнөлүк чемпионатка катышып, чемпион аталган. Бул анын ийгилигинин башаты гана болчу. 1981-жылы 18 жаштагы Гарри СССРдин шахмат боюнча турнирин жеңип алып, СССРдин тарыхындагы эң жаш чемпион аталган. Ошондой эле ал баш-оту менен шахмат дүйнөсүнө кирип кетпестен, башка тармакта да терең изденүүлөрдө болгон. Ошол эле жылы келечектен көптү үмүттөндүргөн Гарри Каспаров Азербайжан институтунун чет тилдер факультетин ийгиликтүү аяктаган.

Гарри Каспаров биринчи жолу дүйнөнүн чемпиондук наамын багындыруу үчүн Анатолий Карпов менен кез келишкен. Ошол кездеги чемпион Карповдун талабы боюнча оюндун эрежеси өзгөртүлүп, беттеш чектелбеген мөөнөттө ойнотулган. Болгону биринчи алты партияны ким утса ошол жеңүүчү аталмак. Оюндун мындай эрежесине Каспаров каршылыгын билдиргени менен, нааразычылыгынан эч майнап чыккан эмес. Беттеш 1984-жылдын 10-сентябрынан 1985-жылдын 15-февралына чейин созулуп, шахмат тарыхында эң узак созулган беттеш катары тарых барактарына жазылган. Эсеп тактасы 5:3 кезинде оюн шахмат боюнча уюмдун президенти Флоренсио Кампоманес тарабынан токтотулуп, жеңүүчү болуп эч кимиси аталган эмес. Булардын экинчи жолку кезигишүүсү 1985-жылдын 1-сентябрынан 10-ноябрга чейин уланып, аягында 13:11 эсебинде оюнду Гарри Каспаров жеңип, 22 жашында дүйнөнүн 13-шахмат боюнча чемпиондук наамын багындырган. Ошондой эле ал андан кийин Карпов менен Лондон, Ленинград, Севиль, Нью-Йорк жана Лион шаарларында беттешип, чемпиондук наамын татыктуу сактап кала алган.