Аштын даамын чыгарган зире Баткенде да өсөрүн, баасы кытай зиресинен үч эсе кымбат экенин уктуңуз беле?

Ансыз аш аш эмес дешет. Ооба, дал ошол палоого өзгөчө даам берген зире тууралуу сөз болууда. Зире Баткенде да өсөрүн, баасы кытай зиресинен үч эсе кымбат экенин уктуңуз беле? Кыргыз тоолорунан терилген зирелердин баасы кымбат болорун 10 жылдан бери тамак-аш татымалдарын сатып келген Эрнис Шайкеев айтып берди. Ал зиреге болгон суроо талап жогору экенин билдирди.

"Зиренин эки түрү сатылат. Майдаланган түрүн көбүнчө самса, манты, шишкебек жасагандар алышат. Ал эми майдаланбаганын палоого кошушат эмеспи. Бишкектен атайын Орусиянын шаарларына алып кетишкендер бар. Бизге Кытайдан алып келинет. 1 килограммы 350-400 сомго бааланат. Бул жакта өстүрүүгө болбосо керек. Өстүргөндө деле чыгымды актабай калышы мүмкүн. Индия, Иранда да зире өстүрүшөт. Баткендин тоолорунда өскөн зире бааланат. Түсү кара болот. Тоолордо өзү өсүп чыккандыктан, жапайы зиренин жытын алыстан эле билип алса болот. Эми аз-аздан келе баштайт. 1 килограммы 1500 сомго бааланат. Аны атайын дарылыкка издеп келгендер бар", - дейт Шайкеев.

Эрнис Шайкеев

Зирени медицинада да колдонушат. Зире дандарында 4 пайызга чейин эфир майлары болот. Ал жүрөк-кан тамырларына жакшы таасирин тийгизип, инфарктын алдын алат. Табитти ачып, көздүн көрүүсүнө да пайдалуу жактары бар. Ошондой эле тамактын бат аш болуусун камсыздап, жөтөлдө жардам берип, ашказан-ичегидеги оорутууну басат. Зирени майдалап жаракат алган жерге май аралаштырып коюп, антисептикалык каражат катары пайдаланса болот.

Зирени татымал катары гана колдонбостон, чай катары да демдеп ичсе болот. Ал үчүн 1 чай кашык зиренин уругу 250 грамм кайнак сууга салынып демделет. 10 мүнөттөн соң сүзүп алып иче берсе болот. Мындай чай ичтеги газды айдап, ичтин көпкөнүн жоготот. Грецияда балдардын ичегилери ооруганда зиреден чай демдеп беришкен.

Зирени (илимий аталышы Cuminum cyminum) Иран, Индия, Сирия, Пакистан жана Түркия өлкөлөрү өндүрүп, сатыкка чыгарышат.

Зире Индия ашканасындагы негизги татымалдардын бири. Көбүнчө күрүчтөн, жемиштерден жана эттен жасалган тамактарга кошулат. Тамакка кошор алдында зиренин уруктарын кууруп алып, майдалашат. Европада да зиренин майдаланган түрүн колдонушат. Тажик жана өзбек ашканасында зирени палоо, шорпо, ундан жасалган азыктарга кошуп келишет.

Зире Баткен облусунун Кадамжай районунун тоолорунда көп өсөт.

Зире тамакка өзгөчө даам берүүчү татымдардын бири. Ал Ош, Жалал-Абад жана Баткен облусунун тоолорунда көп кездешет.

Зирени терүү биртоп эле кыйын. Зире бышкан маалда аны терүү үчүн атайын чыккандар да бар. Үзүп жатканда уруктары жерге түшүп кетпеши үчүн абайлоо зарыл.

Зиренин сабагы жашыл кезде үзүп алып кургатса да болот. Бирок өзү бышкан зиренин жыты андан айырмаланып турат.

Зиренин уруктарын өзүнчө бөлүп алуу керек. Бул көп убакытты алат. Андан соң аралашып кеткен сабактардын калдыктарынан тазаланат.

Зирени шамал болгон учурда тазалаган оң. Кездемеге зирени салып аз-аздан шамалга сапыруу керек. Уруктар салыштырмалуу оор болгондуктан ашыкча сабактар учуп бөлүнүп калат.

Зиренин майдаланган түрү

Автор: Айпери Ганыжан кызы
Фото: Айпери Ганыжан кызы, Айпери Рахманберди кызы

15:35 12-08-2017

Жазылуу

РУБРИКАДАГЫ СОҢКУ КАБАРЛАР

23:44 2025-06-27 | Коом жана турмуш

28-июнга карата аба ырайы 293 0

23:12 2025-06-27 | Түркүн дүйнө

Орусияда балдар аянтчасында кой сойгон мигрант өлкөдөн чыгарылды 1373 0

22:23 2025-06-27 | Түркүн дүйнө

Рамзан Кадыровдун 17 жаштагы уулу жакында үйлөнөт 1052 0

21:53 2025-06-27 | Саясат

ЕАЭБ жыйынында бир нече документтерге кол коюлуп, кабыл алынды 453 0

21:38 2025-06-27 | Коом жана турмуш

Такыр-Төр көлү жарылганына байланыштуу 950 адам эвакуацияланды 1312 0

21:17 2025-06-27 | Саясат

ЕАЭБ аймагынан кайра иштетилүүчү кагаз жана картонду алып чыгууга убактылуу тыюу салынды 344 0

Архив

Комментарийлер (13)

R_u_S

2017-08-12 15:52:33

Биздин жайыттарда деле көп, чөп чабык маалында элдер терип кетишет. (Ноокат рай.)

raykray

2017-08-12 15:53:37

баары жокто Кытайдын продуктусу толуп кетти, даже укропдагы,жесен кессен карт курт этип катуу, Зире Баткенде осот азыркы базардагыдан майда жыттуу, Кытайдын зиресин кайра кайра жыттасан башын ооруп жыты краскага окшоп кетет, осот экен огородко сепкем быжырап жатып калган кагып терип алсан болот

nuriyaeljan

2017-08-12 16:04:30

Адыр жерлерде коп болот кытайдын индиянын зирелерине аралаштырып сатышат да местный деп алдашым. А так тазасы кыыыйла эле кымбат

Daniel01

2017-08-12 16:45:21

баткендин зиресинин жыты базарды алат

Ma9

2017-08-12 17:41:22

Зирени ушунча кыйынчылык менен тазалап оструп алат деп ойлогон эмисмин

ayjan_90

2017-08-12 18:01:30

Баткенде бааржок осот элдери эмгекчил болушат мисалы Кадамжайда малина аябай сонун болот Айдаркенде картошка пияз сабиз алма Баткенде орук зире Лейлекте да жер жемиштер сонун болот дегеле биздин Кыргызстан бейиштин тору

Daniel01

2017-08-12 19:35:00

ayjan_90, баткендин атын ааламга чыгарган насвайды дагы кошуп койбопсузда )))))

Medina87

2017-08-12 18:21:54

Зиресиз аш демдебейм мен да.

-1

barsbegKG

2017-08-12 19:35:42

Лейлекте 2түрү бар деп уққам жыты бурқурайт го тим эле. Палоо демдеп жеғенде зире, ноқот қошулған палоо өзгөчө даамдуу болот.

-Sumitra-

2017-08-12 23:02:38

Шорпого кантип кошот экен билгендер айткылачы!Мен бир эле ашка кошконду билет экенмин.

-1

tatynam_88

2017-08-13 00:09:08

Бизде ушул жайда терилген 1кг кадамжайдын тоолорунан терилген зире бар.сатам...дейинби

-1

komn47

2017-08-13 02:37:20

мен бир жолу чай кылып демдеп ичип ичим кооп кеткен наоборот

arzygulR

2017-08-14 12:50:10

komn47,чай кылып ичсе болот бекен

Комментарий калтыруу үчүн өз ысымыңыз менен кириңиз же каттоодон өтүңүз.