ТЕСТ: Жансак, олобо, быжы... Кыргыздын улуттук тамак-ашын унуткан жокмун десеңиз тесттен өтүңүз

Олобо - кой, эчкинин өпкөсүнө сары май кошулган сүт куюлуп бышырылган улуттук тамак. Ал үчүн өпкөгө бычак тийгизбей, бүтүн алып чыгуу зарыл.

"Кумтөр" ишканасында иштеген австралиялык Майкл Макфит интернеттеги баракчасына чучукту аттын жынысына салыштырып жазган. Андан кийин ал жумуштан бошотулуп, кылмыш ишин козгоо үчүн материалдар прокуратурага жөнөтүлгөн. М.Макфиттин өлкө аймагында жүрүүгө уруксат бере турган тийиштүү документтери жок экендиги аныкталып, миграциялык мыйзамды бузгандыгы үчүн соттун чечими менен өлкө аймагынан чыгарылган.

Нак шорпонун майлуу жеринен куюп алып ага калемпир, туз, сарымсак өңдүү татымдарды кошуп даярдалган чык камыр тамактардын үстүнө кошуп жегенге ылайыктуу.

Килкилдек – уйдун, койдун баш-шыйрагынан жасалуучу тамак. Куйкаланган даяр баш этин шылып алып, шыйрагын бузуп, муздак сууга салып, азыраак отко бүлкүлдөтүп, сөөктөн эт ажыраганга чейин бышырат. Татымына жараша туз, мурч, жашылча, ашкөктөр кошулат.

Кысыр калган бээни кулуну көпкө чейин эмгендиктен анын эти даамдуу болгонун билген кыргыз эли андай тайды ардактуу конокторго союп, сыйлаган.

Уютку - бул айран уютуу үчүн пайдаланылат. Бышкан сүткө аз өлчөмдөгү айран кошулуп, ал уютку деп аталат.

Чайдын мындай түрүн өлкөнүн түндүк жагында көп даярдашат. Анда демделген чайга куурулган унду, туз, сүт, суюк каймак кошуп, кайра кайнатып ысык кезинде ичүүгө берилет. Ал куурма чай деп аталат.

"Катыктап ичүү" - бул сүт азыктарын татымына ылайык тамак-ашка пайдалануу. Маселен, чайга сүт катыктап ичишсе, жармага айран катыктап деп айтылат.

Чүлү — курут менен өрүктөн жасалган кыям-компот. Аны даярдоо узак убакытты алып, негизинен Баткен облусунда кездешет.

Быжы - койдун кара ичегисине ич май, майдаланган боор, сарымсак, күрүч, ашкөк жана татымалдар кошулуп даярдалат.

Күлазык – байыркы кыргыздардын жоокерчилик доорунда колдонулган жол азыгы. Куурулуп, кургатылгандан кийин майдаланган этти, талкан, таруу, ун азыктарын капка же тулупка салып салкын жерге сакташып, алыс жолго чыкканда ала жүрүшкөн.

Жуурат - койдун, эчкинин жана топоздун ынак сүтүнөн уютулуп жасалган байыркы ак азыктардын бири. Элдик медицинада жуурат эң кубаттуу азык катары бааланат.

Жансакты жоокерлер жана оор жумуш менен алектенгендер үчүн даярдашкан. Балдардын саламаттыгын чыңдоо үчүн да колдонушкан. Ал адамдын иммунитетин көтөрүп, ал-күчкө толтургандыктан "жансак" деп аталган. Курамына сары май, жаңгак, бал кошулуп даярдалат.

Жупка - ачыбаган камырдан жасалган эзелки гүлазыктардын бири. Жайылган камырды какшыган казанга же көмөчтанга улам бирден каттап салып, жети-сегизден жуптап бышырат.