Бизнес коомчулугу Кыргызстанда жүрүп жаткан чарбалык субъектилерге жүргүзүлгөн текшерүүлөрдөн кабатыр. “Кумтөр” алтын кенин иштетүүнүн натыйжалуулугун изилдөө боюнча мамлекеттик комиссиянын иши башталгандыгы өзгөчө тынчсызданууну жаратат, аны иштеп чыгуучу Эл аралык ишкерлер кеңешине өз укуктарын коргоо жана өлкөнүн мыйзамдарынын сакталышын камсыз кылуу үчүн кайрылган.
Мамлекеттик комиссиянын "Кумтөр Голд Компани" компаниясынын жетекчилигине жолдогон катынан көрүнүп тургандай, компаниянын бардык документтерин текшерүү пландаштырылууда. Мамлекеттик комиссиянын башчысы, Жогорку Кеңештин депутаты Акылбек Жапаров 3-марттан тартып, комиссиянын иши аяктаганга чейин эртең мененки саат 9.00дөн 22.00гө чейин бардык комиссия мүчөлөрүнө каржылык-экономикалык, укуктук талаптарга толук жана тоскоолдуксуз кирүүнү камсыз кылууну өтүнөт. Техникалык, экологиялык, административдик жана башка документтер, ошондой эле алар убактылуу кеңселерин жана жумуштары үчүн оргтехникасын да көрсөтүшү керек.
Ошол эле учурда 20дан ашык адамдан турган комиссия мүчөлөрүнүн, эксперттердин жана адистердин тизмеси көрсөтүлгөн. Тизме дагы толукталышы мүмкүн.
“Биздин билишибизче, өкмөт, укук коргоо органдары тарабынан жүргүзүлгөн ишкердик субъектилерин текшерүүгө мораторий киргизилгенине карабастан учурда “Кумтөр Голд Компани” боюнча фискалдык жана укук коргоо органдарынын текшерүүлөрү жүрүп жатат жана 1993-жылдан берки документтердин баары суралып жатат”, - деди Эл аралык ишкерлер кеңешинин директору Аскар Сыдыков.
Экономикалык бир субъектиге карата текшерүүлөрдүн мындай көп болушу, андан ары үзгүлтүксүз иштеши жана өндүрүштүк милдеттердин аткарылышы үчүн тобокелдиктерди жаратат. Бул акыр аягында компаниянын жана анын кызматкерлерине гана эмес, бүтүндөй өлкөгө терс таасирин тийгизиши мүмкүн.
Мындан тышкары, мындай депутаттык жана башка мамлекеттик комиссиялардын иши учурунда компаниянын бардык документтерине жеткиликтүүлүктү камсыз кылып, керектүү маалыматтарды сурап алуу ыкмасы колдонулат. Компаниялардын мындан аркы ишмердүүлүгү үчүн зарыл болгон документтердин сакталышында коркунучтар бар. Ушундай кырдаалга туш болгон башка компаниялар сыяктуу эле Кумтөр дагы керектүү маалыматты көрсөтүп тиешелүү суроо-талап боюнча маалыматты берүүгө каршы эмес.
KGK компаниясын текшерүү боюнча комиссиянын түзүлгөндүгү жөнүндө маалымат жарыялангандан кийин, CenterraGoldInc'теги Кыргызстандын акцияларынын наркы 150 миллион доллардан ашыкка төмөндөгөн (эксперттердин айтымында, 23-февралдан 4-мартка чейинки мезгил ичинде). Мунун факторлорунун бири - көрсөтүлгөн мөөнөттө алтындын дүйнөлүк баасынын төмөндөшү, бирок мамлекеттик комиссиянын түзүлгөндүгү жөнүндө билдирүүсү, ошондой эле Кыргызстандын активдеринин наркынын төмөндөшүнө түрткү болду. 2012-жылы ушул сыяктуу текшерүүлөрдүн натыйжасында акциялардын наркы дээрлик үч эсеге арзандаган.
“Учурдагы кырдаал көрсөткөндөй, өлкөдөгү ири салык төлөөчү дагы мамлекеттик органдардын талаптары менен текшерүүлөрдөн өзүн коопсуз сезе албайт. Бизге ушул сыяктуу кайрылууларды жана мамлекеттик органдардын ишин текшерүү боюнча ар кайсы тармактын ишкерлеринен арыздар түшүп жаткандыгы кырдаалды курчутуп жатат”, - деди Сыдыков.
Жакында “Вертекс Голд Компани” ишканасын текшерүү боюнча депутаттык комиссия түзүлүп, башка ишкердик субъектилерин укук коргоо жана башка мамлекеттик органдар текшерип жатышат.
Артыкча мөөнөт мезгилинде (парламенттин учурдагы сессиясынын аягы) мамлекеттин жашоосу үчүн маанилүү болгон техникалык гана функцияларды аткарган Жогорку Кеңештин алтынчы чакырылышынын статусун белгилей кетүү керек. Эксперттердин айтымында, Жогорку Кеңеш эми мындай комиссияларды түзүүгө ыйгарым укуктуу эмес (чакырылыштын мөөнөтү аяктаганга 4 ай калганда). "Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин Регламенти жөнүндө" Кыргыз Республикасынын мыйзамынын 33-б.
Мыйзамдардын сакталышын текшерүү үчүн аткаруу бийлигинин тиешелүү көзөмөл органдары бар. Жогорку Кеңеш аткаруу бийлигине мыйзам тарабынан көзөмөл жүргүзөт.
