Супер фактылар: Кытайда мурда акча сөөк коюуда өрттөгөнгө гана колдонуларын уктуңуз беле?

Финансылык муктаждыктарыбызды жоюу үчүн акчага баарыбыз муктажбыз. Ал тургай азыр замандын талабы дейбизби, айтор, бардык нерсени акча "чечип" калды деп баарыбыз эле кейип калабыз. "Супер фактылар" рубрикасынын бул чыгарылышында мына ошол акча тууралуу кызыктуу маалыматтарды сунуштайбыз.

Тарыхта биринчи тыйындар Грециядагы археологиялык казуулар учурунда табылганын билесизби? Анын үстүнө, бул акча бирдей өлчөмдөгү ичке сүйрү таякчалар түрүндө абдан өзгөчө формага ээ болгон. Археологдор атүгүл колдоруна ушул “монета” менен адамдардын сүрөтү түшүрүлгөн байыркы фрескаларды да таба алышкан. Мындай таякчалардын бир туткасы "драхма" деп аталды. Айтмакчы, бул азыркы грек монетасынын аты.
Кагаздан жасалган биринчи банкноттор биздин заманга чейинки бир нече кылымдарда байыркы Кытайда ойлоп табылган. Кызыгы, бул акчалар чыныгы баалуулукка ээ болгон, бирок алардын баары сөөк коюу аземдеринде отко өрттөлүүгө гана колдонулган. Ушундай жол менен маркумдун кийинки жашоосу алда канча жагымдуу жана жеңил болот деп ишенишкен.
Б.з.ч II кылымда Кытай чындап эле практикалык акча тапты. Дээрлик бардык тыйындар ашкана бычагы, идиш-аяк, коңгуроо, музыкалык, жадакалса бакча шаймандары түрүндө колодон атайын куюлган.
Дүйнөдөгү биринчи электрондук акча мындан жыйырма жыл мурун эмес, 1918-жылы пайда болгонун билесизби? Дал ошондо Америка Кошмо Штаттарынын Федералдык банкы телеграф аркылуу биринчи акча которууну ишке ашырган. Ошол жылдары эле өкмөттүн көптөгөн мүчөлөрү мындай которууларды абдан ыңгайлуу деп эсептешкен.
Дүйнөдө алгачкылардан болуп өзүнүн жүзүнүн сүрөтүн бардык акчаларга чаптоого буйрук берген атактуу колбашчы Александр Македонский болгон. Анын үстүнө, башка бардык башкаруучулар бул идеяны абдан жактыргандыктан алардын көбүнүн жүзү азыркыга чейин заманбап банкноттордо басылып келет. Бирок көрүнүктүү командирдин популярдуулугуна карабастан акчага түшүрүлгөн портреттердин саны боюнча рекорд койгон Англиянын ханышасы Елизавета II болуп саналат. Анын сүрөтү дүйнө жүзү боюнча 30дан ашык ар кандай валюталарда басылган.
Универсалдуу алмашуу каражаты катары биринчи акчанын пайда болушу менен көптөгөн ар кандай жасалма акча жасоочулар дароо чыга баштаган. Бүгүнкү күндө андан шылуундар ушундай кылмышы үчүн түрмөгө түшө турган болсо, орто кылымдарда жасалма акча жасаган шылуундардын кылмышы үчүн оң колун кесип, устунга өрттөп, оозуна эриген калай куюп салышкан.
Биринчи банк уюму пайда болгонго чейин адамдар өздөрүнүн бардык аманаттарын, анын ичинде эгин жана баалуу металлдарды диний храмдарда сактап келишкен. Бул дин көзөмөлү астында бардык аманат ишенимдүү коргоо астында деп эсептелген.