Баткен. Баткенде өрүк как кантип даярдаларын көрдүңүз беле?

Даяр болгон өрүк как

Данегинен ажыратылган өрүктөр атайын тактай бетине минтип бирден тизилет

Өрүктү данегинен ажыратуу

Ышталган өрүк күнгө какталып суусу азайгандан соң анын ичинен сөөгү (данеги) чыгарылып атайын тактайга ушинтип тизилет

Жашоочулардын өрүк багы көп болсо бактардын арасына минтип баш паанек куруп алып жашап, иштешет

Өрүктөр жайылып бүткөн соң шире болгон жашиктер сууга жуулат

Күкүрт менен ышталган өрүк күнгө какталып жаткан учур

Күкүрт менен ышталган өрүктүн өңү

Ышталган өрүктү минтип бирден тизип таштын үстүнө жайышат

Ышталган өрүк жайылган аянттын көлөмү улам кеңейе берет

Бул жерден ышталаган өрүктүн бир нече турүн көрүүгө болот

Ышталган өрүк минтип таштын же клеенканын, камыштын үстүнө жайылат

Ышталууга даярдалган өрүктөр

Өрүктү ыштоочу күкүрткө чок салынган учур

Кукүрт менен ыштоо үчүн дымдалып коюлган өрүктөр

Өрүктү ыштоочу күкүрт

Жашиктерди төрт бурчтук кылып тизип ортосуна күкүрттү түтөтүп коюп, андан клеенка менен оролот

Кукүрт менен ыштоо үчүн дымдалып коюлган өрүктөр

Өрүк терүүдө жаш балдар чоң ишке жарайт

Өрүк жерге түшүп жарылып кетпеши үчүн минтип жумшак кездеменин үстөнө күбүлөт

Күбүлгөн өрүктү терүү учуру

Жерге түшкөн өрүктөрдү көптөп теришет

Бышкан өрүктөр

Өрүк жерге түшүп жарылып кетпеши үчүн минтип жумшак кездеменин үстөнө күбүлөт

Бышкан өрүктөр жерге күбүлүүдө

Өрүктү узун таяктын жардамы менен минтип кагып жерге түшүрүшөт

Баткен өрүк кагы, анын көрүнүшү жана даамы көпчүлүккө белгилүү. Бирок анын кургатылышын баары эле биле бербейт. Учурда баткендиктер өрүк кургатуу менен алек. Ар бир үйдүн короосунан эң аз дегенде 10-15 түп өрүк багын көрүүгө болот. Баткенде өрүк кантип кургатылары тууралуу Баткен шаарынын тургуну Максатбек Таиров буларды айтып берди: “Өрүктү кургатуунун 2 түрү бар. Биринчиси - табигый жол менен кургатуу, экинчиси - күкүрт (SO,2) менен ыштап кургатуу. Табигый жол менен кургатууда өрүктү терип алып, аны кырманга жайып коюу жетиштүү. Ал эми күкүрт менен ыштап кургатууда өрүк салынган жашиктерди тегиз жерге төрт бурчтук формасында ортосуна боштук калтырып биринин үстүнө экинчисин коюп тизебиз. Бош калтырылган орунга күкүрттү темир идишке салып, аны күйгүзүп түтөтүү керек. Анан жашиктердин үстүн клеёнка менен ороп, ышталган өрүк 10-12 саат дымдалып турат. Андан соң оролгон өрүктү ачып, атайын таштан, целлофандан, камыштан жасалган орундарга жаябыз. 1000 килограмм өрүккө 1-2 килограмм күкүрт жетет. Ышталган өрүк күнгө жайылып, кичине суусу кургаганда өрүктүн ичинен данегин чыгарып, аны атайын даярдалган тактайларга тизип күнгө коёбуз. Данексиз өрүк как эл арасында баргек, кайса, сыкма деп аталат. Данектери жуулуп, күнгө жайылып кургатылат. Күкүрт менен ышталган өрүктүн данегин чыгарбай кургатса деле болот”.

Автор: Бегайым Тажибай кызы
Фото: Бегайым Тажибай кызы