Мамкаттоонун адиси Адилет Бейшеналиев: "Жасалма паспорттор бизден эмес, кандайдыр бир жайда принтерге окшош жабдуу коюп алып, фотошоп менен биздин паспортко окшоштуруп жасагандардан берилет". КҮНСОБОЛ

Өткөн аптада Ички иштер министрлиги быйыл жасалма паспорт берүү боюнча 36 кылмыш иши козголгонун маалымдады. Бул маселе Кыргыз өлкөсүндө издөөдө жүргөн кытайлык ишкер Айэркен Саймаити Түркияда киши колдуу каза болгондон кийин дагы бир жолу козголду. Буга Саймаитинин жанынан Кыргыз паспортунун табылганы жана түркиялык басылмалар анын өлүмүнө шектелгендерден да Кыргыз паспорттору алынганын жарыялагандыгы себеп болду. Мамлекеттик каттоо кызматы муну четке какты. Ал эми УКМК Саймаитинин Кыргыз паспортун алганы боюнча 1 жарым ай мурун кылмыш иши козголгонун маалымдаган. Кыргыз паспорт башка жарандарга берилгендиги негизинен ал адам кылмыш жасаса же кырсыкка кабылган учурларда ачыкталат, ачыкталбай калган канчалаган паспорттор берилди деген суроо көбүндө жаралат. Буга байланышкан эң чуулуу окуя 2016-жылы катталган. Анда Түркияда Кытайдан келген уйгур улутундагы 98 адам Кыргыз паспорт менен кармалган болчу.

Буга байланыштуу SUPER.KG порталы "ИИМ быйыл мыйзамсыз паспорт берүү боюнча 36 иш козголгонун билдирди. Канткенде Кыргыз өлкөсү жасалма паспорттордун мекени дегенден арылат?" деген собол салды.

Мамлекеттик каттоо кызматынын адиси Адилет Бейшеналиев жасалма документтер аталган мекемеден эмес, көмүскөдө өз алдынча жасаган жайлардан тарайт дейт.

"Мыйзамсыз паспорт алды" дегендер бул көбүнчө кайра эле 1994-жылкы паспортторго барып такалат. Ал учурда документтердин коргоочу элементтери аз болчу, жада калса айрым маалыматтар кол менен толтурулчу. Биринчи ошону мыйзамсыз алып, анан кийин жаңы паспортторго алмаштырып алгандар мурда болгон. Ал эми азыркы күндөгү фактылар бул жасалма паспорттор жөнүндө гана болуп жатат.

Алар кандайдыр бир жайда, принтерге окшош жабдуу коюп алып, фотошоптоп, биздин паспортко окшоштуруп документ жасап чыгаргандар. Анан аны алдамчылык менен сатышат. Ал эми биздин мекемеде азыр жок адамдарга же Кыргыз өлкөсүнүн жарандары болбогон адамдарга паспорт берилбейт. Биометрикалык паспортто андай кылууга такыр мүмкүнчүлүк жок. Анткени адам паспорт алыш үчүн анын биометрикалык маалыматтары биздин базада болушу керек, сүрөткө өзү келип түшүшү керек. Калктын реестринде ал биздин жаран катары каттоодо турушу керек. Маселен, чет элдик жаран «мага паспорт бер» деп келсе, бул маалыматтар чыкпаса ага берилбейт. Ошондуктан бизден мыйзамсыз паспорт берүү дээрлик мүмкүн эмес.

Кыргыз өлкөсүндө быйылкы жылдан баштап биометрикалык чет элдик же жалпы жарандык паспорт берүү да башталмак. Бирок ал тендерден кийин чырга жана кылмыш иштерине байланыштуу кармалып келе жатат. Мамкаттоо ал боюнча соттун чечими чыкса, чет элдик документ келерки жылдан тартып берилиши мүмкүн", - деди Мамкаттоонун адиси.