ЖЫЛНААМА, 15-ЯНВАРЬ: 86 жыл мурун "Сынган кылыч", "Кел-кел" романдарынын автору, жазуучу Төлөгөн Касымбеков төрөлгөн

Мындан 86 жыл мурун, 1931-жылы 15-январда кыргыздын чыгаан жазуучусу, тарыхый романистика чебери, коомдук ишмер Төлөгөн Касымбеков Жалал-Абад облусуна караштуу Аксы районундагы Ак-Жол айылында туулган. Орто мектепти бүтүп, эки жыл баштапкы мектептерде мугалим, Кичи-Ак-Жол айылдык кеңешинде жооптуу катчы болуп эмгектенген.

Т.Касымбеков Кыргыз мамлекеттик университетинин филология факультетин 1957-жылы бүтүргөн. Андан соң "Кыргызокуупедмамбастын" балдар адабияты боюнча редакциясынын редактору, 1960-1973-жылдары "Ала-Too" журналында бөлүм башчы, жооптуу катчы, башкы редакторлук кызматтарды аркалаган.

1973-жылы Кыргыз ССР Министрлер Кеңешинин Басма, полиграфия жана китеп соода боюнча мамлекеттик комитетинде башкы редактор, 1974-1981-жылдары Кыргызстан Жазуучулар союзунда адабий консультант болуп иштеген.

Т.Касымбековдун "Кичинекей жылкычы" деген чыгармасы 1952-жылы "Советтик Кыргызстан" журналына жарыяланып, анын адабий чыгармачылыгынын тушоосу кесилген. Жазуучунун "Адам болгум келет" повести 1965-жылы "Советский писатель" басмасынан орус тилинде жарык көргөн. Учурунда кыргыз адабиятындагы тарыхый романистиканы жаңы сереге көтөргөн "Сынган кылыч" тарыхый романы мурдагы Советтер Союзунун дээрлик бардык элдеринин тилдерине которулган. 1980-жылы "Прогресс" басмасы бул романды англис тилинде чыгарган. Ал эми 1986-жылы жазуучунун "Кел-кел" романы жарык көргөн.

Т.Касымбеков 1959-жылдан тарта СССР Жазуучулар биримдигине мүчө болгон. 1986-жылы "Кыргыз Эл жазуучусу" деген наам алган. 1990-1994-жылдары Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин депутаты болгон. Жогорку Кеңештин тил, маданият жана билим боюнча улуттар аралык комиссиянын жетекчиси болуп да иш алып барган.

1990-жылдары Төлөгөн Касымбеков Кыргызстан Эркин жазуучулар союзунун башчысы болуп, 2001-жылы 1-даражадагы Манас ордени менен сыйланган. Ал эми 2006-жылы Кыргыз Республикасынын Токтогул атындагы Мамлекеттик сыйлыгынын лауреаты болуп, "Кыргыз Эл Баатыры" наамына арзыган.

2005-жылы мамлекеттик тилди өнүктүрүүгө кошкон салымы үчүн "Кыргыз тили" төш белгиси менен сыйланган. Залкар жазуучу 2011-жылдын 16-июнунда Бишкек шаарында каза болгон.

15-январга карата жылнаама.

Автор: Саадат Токтоболот кызы