Порталыбыздын "Поэтерапия" рубрикасынын бул жолку каарманы таланттуу акын, адабиятчы жана котормочу Аида Эгембердиева.
Аида Эгембердиева 1975-жылы туулган. Мектепти аяктагандан кийин Жусуп Баласагын атындагы Кыргыз улуттук университетинин кыргыз филологиясы факультетине тапшырган. Аны ийгиликүү аяктаган соң Улуттук илимдер академиясынын аспирантурасын бүтүргөн. Чейрек кылымдык чыгармачыл жана илимий жолунда “Издеткен жарык”, “Шүүдүрүм”, “Белгисиз жомок”, “Үнсүз кайрыктар”, “Аян”, “Оомат” аттуу поэтикалык жыйнактардын жана адабият таануу, манас таануу, этнография, антропология жаатындагы бир нече изилдөө жана окуу китептеринин автору.
ЫР ЖАЗЫП ЖҮРӨСҮҢБҮ?
“Ыр жазып жүрөсүңбү?” деген сөздүн
Ичинде канча сүйүү, канча мээрим.
Жазганым, жазбаганым аралашып,
Аптыгып калам билбей эмне дээрим.
Дегениң – көңүлүмдү улаганың,
Дегениң – мал-жанымды сураганың.
Кимиңден уксам дагы ушул сөздү
Ар дайым жетине албай кубанамын.
“Ыр жазып жүрөсүңбү?” деген сөздүн
Ичинде канча маани, канча мазмун.
Жайында экендиги – өмүрүмдүн,
Жашылы – канча көктөм, канча жаздын.
...Бул сөздү угуш үчүн булак болуп,
Бир күнү керек көздүн ачылышы.
Кенедей жан дүйнөңө бүт ааламдын
Дабышын, толкундарын батырышың.
Сабыңдан жылтыраган ой көрүнүп,
Окурман бир күн көңүл буруш керек.
А сени мезгил, турмуш, тагдыр үчөө
Эркинче ойноп термеп туруш керек.
Жүрөгүң калбыр болуп тешилгенче,
Калемге адал кызмат кылыш керек.
А анан жыйнала албай чачылганда,
Бир күнү ушул сөздү угуш керек:
“Ыр жазып жүрөсүңбү?”.
Акын поэзиядан сырткары котормочулук менен алектенет. Ал которгон Л.Кэрроллдун “Кызыктар өлкөсүндөгү Алисанын укмуштуу окуялары” чыгармасы алгач 2016-жылы Ирландиядан, 2018-жылы Бишкектен жарык көргөн. Андан сырткары Ф.Кафка, С.Есенин, М.Цветаева, Б.Ахмадулина, С.Капутикян, Ф.Годжа, Р.Меджид, Л.Арбачакова, М.Шокан, Л.Алиева жана башка авторлордун чыгармаларын кыргызчалап, акыркы үч акындыкы өз алдынча китеп катары жарык көргөн. Акындын ырлары менен изилдөөлөрү орус, англис, фин, хинди тилдерине которулган. Автордун айрым ырларына обон жазылып, аткаруучулар ырдап жүрүшөт.
ЫСЫК-КӨЛ
Көлдүктөн эчен суусам да,
Көлүмдөн көңүл кала элек.
Көп тунуп карап турсам да,
Көркүнө моокум кана элек.
Сапарда жүрсөң саясын
Жакалап – кыйын кол созуу.
Катташым үчүн канчада,
Себептер жакшы болсочу!
Кылайган үчүн көргөндө,
Кылгырар жашым – кымбат бу.
Ыйыксың аяк мала алгыс,
Ысык-Көл, көлүм, кымбаттуум.
Аркы жээк менен берки жээк,
Учса эгер учуп жетээр куш.
Көл көөлбүп турган ордунда,
Биз келип-кетет экенбиз.
Алыкул акын жазмакчы,
Бир андан эч ким тана элек.
Көлдүктөн эчен суусам да,
Көлүмдөн көңүл кала элек.
1997-жылдан бери Улуттук жазуучулар союзунун мүчөсү. Учурда Союзда Поэзия секциясын жетектейт. КР Өкмөтүнүн Жаштар сыйлыгынын лауреаты. Маданияттын мыкты кызматкери. 2012-жылы "Кыргыз аялдар поэзиясы: көркөм табияты, тарыхый өнүгүшү, идеялык-стилдик өзгөчөлүктөрү" деген темада докторлук ишин коргогон. Негизги эмгектеринен тышкары “Аялдан гений чыкпайт... же кыздар поэзиясынын табияты жөнүндө”, “Манасчылык өнөрбү же илдетпи?” деген, учурунда адабий чөйрөдө талкуу жараткан макалалары бар. Учурда И.Арабаев атындагы КМУда Кыргыз адабияты жана аны окутуунун технологиялары кафедрасын жетектейт.
ТОГУЗ
Тогуз жол чыгып бир сенден,
Тогуз жол кайтсын кайрылып –
Тоом болгун! Тозсоң миң жерден
Оңой жол турсун табылып.
Сүйлөймүн десең ай-жылдыз
Жакындап келип отурсун.
Тогуздап токоч жасалып,
Тогуздап ниет кошулсун.
Кыялап үмүт кыр башын,
Сөзүңдү булак тыңдасын.
Алдыда Кудай жеңиштен
Өзүңдү ыраак кылбасын!
ТООЛОР ГАНА ИЗДЕСЕМ БАЙКАЛГАН ЖОК
Балтиканын боюнда, Балтиканын,
Кеме келип, кайрадан узап кеме...
Ээрчиген жок бул ирет мурдагыдай,
Куса деген мендеги узак неме.
Терип ташын деңиздин боюн бойлой,
Аманатын аткарып кымбатымдын.
Алыстагы көгөргөн көлүмдү ойлой,
Бир толкундап, кайрадан бир басылдым...
Сезип демин Жер-эне түндүгүнүн,
Түштүк кызын үшүткөн күз күнүнүн,
Эмнени айтат батпаган кубанычым,
Эмнеге арзыйт муңайым үшкүрүгүм.
Күүгүм кечтин сыдырым жели согуп,
Толкун уруп жээгинде шарпылдаган.
Деңиз үстү керемет ай толукшуп,
Сүрөт турду маңдайда кылкылдаган.
Кумга улаш созулган кенен мейкин,
Жарашыгы келишип жайкалган көк.
Ысык-Көлдүн жээгиндей сезилсе да,
Тоолор гана издесем байкалган жок.
* * *
Кездешпес көчөлөрдүн
Жарыгы,
Жакын жерде
Же алыста каласыңар.
Жашылы жашыл болуп короолордо
Койкоёт тушуңарда балатылар.
Дүрүлдөп турмуш өтөт,
Дүңүнөн жүктөп алып курактарды.
Ырларым жарык көргөн гезиттерден,
Мештерге керек болот от тамызгы.
Кар ак жаайт. Калың түшөт.
Кар күрөйт калакчандар.
Киши күткөн үй-бүлө тынчы кетип,
Кар күрөйт, калың күрөйт.
Кечте эмес, а таңга жуук
Калыңын калың топтоп,
Калдайган куда келет.
Кездешпес көчөлөр эй,
Жол жетпей, өмүр жетпей.
Жакының жакын бойдон,
Узагың узап кеткен.
Узундуу-кыскалуубу,
Уулдарың нускалуубу.
Убакыт желдей учуп,
Өмүрлөр кыскарууда.
Күтүүгө түтөсүңөр,
Көп учат көзүңөрдөн –
Жарыкты күтөсүңөр,
А жарык өзүңөрдө.
Келүүнүн жолу жакшы,
Кетүүнүн айбы барбы…
Күткөндөй жалгыз Күндү,
Көргөндөй жалгыз Айды –
Баарыбыз баарыңарга,
Биргебиз байланышсыз.
Көрүшүп, көрүшпөйбүз,
Тагдырга байланыштуу.
Кездешпес көчөлөр эй,
Туурасы тутам болгон.
Көрүшпөйм – өмүр жетпейт,
Көгөргөн кусам бойдо.
