Ата-энелер балдарын интернетте таркатылган материалдардын зыяндуу таасиринен кантип коргой алат? Бул тууралуу ИИМдин басма сөз кызматынан айтып беришти.
Маалыматка ылайык, ата-энелер үчүн биринчи жана негизги эреже - бул өз балдары менен ишенимдүү мамиле түзүү.
“Интернет бир нече секунда ичинде көптөгөн маалыматтарды алууга мүмкүнчүлүк берет жана үйрөнүү, соода кылуу, компьютердик оюндарды ойноо жана досторуңуз менен баарлашуу үчүн эң сонун жер. Мунун терс жагы дагы бар - керексиз контент, киберкылмышкерлер, интернет аркылуу таанышуу, киберкуугунтук, интернетке жана кумар оюндарына көз карандылык, коркунучтуу вирустар жана зыяндуу программалар”, - деп жазылган маалыматта.
Буга байланыштуу министрлик төмөндөгүдөй сунуштарды берди:
- Балаңыз жеке маалыматтарды, даректерди, социалдык тармактардагы паролдорду жана башкаларды эч кимге ачыкка чыгарууга болбой тургандыгын түшүнүшү керек;
- коопсуздук орнотууларын (ата-эненин көзөмөлдөө куралдары, издөөнүн коопсуз орнотуулары жана башкалар) колдонуңуз. Шектүү сайттарга кирүүнү чектеген, интернеттеги балдардын аракеттерин жана коопсуздугун көзөмөлдөгөн, интернетте болгон убакытты чектеген ар кандай программалар бар;
- ишенимдүү антивирусту орнотуңуз. Ал бала байкабай жүктөп алса болот деген шектүү программаларды бөгөттөйт. Аларды көбүнчө хакерлер жеке маалыматка жетүү үчүн колдонушат. Мындан тышкары, антивирус ишенимсиз шилтемеге өтүү жөнүндө эскертип, алдамчыга колдонуучунун түзмөгүн алыстан башкарууга мүмкүнчүлүк берет;
- тармакта болгон убакытты чектөө. Колдонуучу компьютерде отурганда, көздүн чарчап калышы, билектин, омуртканын деформациясы. Баланын физикалык өнүгүүсү жөнүндө унутпаңыз - таза абада ойноо, спорт менен машыгуу;
- социалдык тармактарды колдонуунун тобокелчиликтерин эске алыңыз. Киберкуугунтук деген эмне жана андан кантип коргонууга болорун түшүндүрүңүз. Агрессорлор менен күрөшүүнүн мыкты жолу - көз жаздымда калтыруу. Балаңызга аларды кара тизмеге киргизүүгө жардам бериңиз. Эгерде мектеп окуучулары рэкетчиликке аралашса, анда бул жөнүндө мугалимге жана мектептин психологуна кабарлашыңыз керек. Эгер кырдаал коркунучтуу болуп калса, бардык далилдерди (скриншоттор, сүрөттөр) чогултуп, укук коргоо органдарына кайрылыңыз;
- балдарга жаңы онлайн сүйлөшүүлөр жөнүндө айтып берүү. Алар эч качан, эч кандай шартта виртуалдык тааныш менен бетме-бет жолугушууга макул болбошу керектигин түшүндүрүңүз. Эгерде жолугушуу болуп калса, аны коомдук жерде уюштуруп, уулуңузду же кызыңызды сөзсүз коштоп жүрүңүз;
- балдарга жыныстык тарбия берүүгө убакыт бөлүү. Көбүнчө бул тема коомдо тыюу салынган, уят болушу мүмкүн, бирок социалдык тармактардагы жана сайттардагы шектүү нерселерге караганда, жашы жете элек бала сизден ишенимдүү маалыматты үйрөнүп алса жакшы болот. Ошондой эле, тема боюнча жакшы китеп сатып алууга болот.
- интернеттеги балдардын коопсуздугун камсыз кылуу маанилүү, бирок реалдуу болууга арзыйт: дүйнөдө болуп жаткан бардык жаман нерселерден баланы коргоо эч качан мүмкүн болбойт. Эртеби-кечпи, балдар терс көрүнүшкө туш болушат. Сенин милдетиң - жардам берүү, колдоо көрсөтүү, ошол жерде болуу. Ар дайым баланын тарабында болуңуз. Коопсуздукка байланыштуу ата-энелердин катышуусун эч нерсе алмаштырбайт.
