SUPER.KG порталы чет өлкөдө эмгектенип жаткан мекендештердин бейнеси, дүйнөгө болгон сапарлары менен тааныштырууну улантат. Бул жолу маек төрүбүздө БАЭнин Абу-Даби шаарында эмгектенип жаткан Айгерим Жыргалбекова болмокчу.
Айгерим Жыргалбекова 1996-жылы Нарын облусунун Ат-Башы районунда төрөлгөн. Бирлик айылында тайенесинин колунда чоңойгон Айгерим С.Мурзакматов атындагы орто мектепте билим алган. Бишкектеги Кыргыз-Түрк "Манас" университетинин Англис тили жана адабияты бөлүмүн аяктаган. Учурда Бириккен Араб Эмираттарындагы Абу-Даби шаарында эмгектенип жатат. Максаттарын ишке ашыруу менен эл-жер көрүүнү көксөгөн кыргыз кызы ар мезгил туристтер агылып барган өлкөдөн алган таасирлери, сагынычы, кыялдары жөнүндө сөз кылды.
— Айгерим, жакшысызбы? Абу-Дабиде канча жылдан бери эмгектенип жатасыз, кайсы тармакта? Эмнеден улам ал жакка барып калдыңыз эле?
— Азыркы учурда Абу-Даби шаарында иштегениме 2 жылдан ашты. 5 жылдыздуу отелдердин бириндеги ресторанда иштейм. Бул жакка максаттарымды ишке ашырууга каражат жана эл аралык тажрыйба топтоп, эл-жер көрүп өзүмдү өнүктүрүү максатында келгем.
— Сонун, БАЭде иш берүүчүлөр келишимде көрсөтүлгөн талаптарды так аткарышабы?
— БАЭде иш берүүчүлөр келишимде көрсөтүлгөн талаптарды аткарууга милдеттүү. Ал үчүн кызматкерлер мыйзамдарды жана келишим шарттарын толук билип жана талап кылышы керек. Эгерде кандайдыр бир көйгөйлөр пайда болсо жарандар жумушчуларды коргоо органдарына кайрылышы керек.
— Жаңы өлкө сиздин жашооңузга кандай өзгөрүүлөрдү кошту?
— Биринчи эле маданий адаптация десем болот. Бул жерде ар түрдүү маданияттардын аралашуусу орун алган. Бул бизнес, маданий тажрыйбаларды алып, жашоо стилдерин үйрөнүүгө мүмкүнчүлүк берди. Бул өз кезегинде жаңы тил үйрөнүү жана жергиликтүү салттарды түшүнүүгө жардам берет.
Экинчиден иш тажрыйбасы. БАЭде иш мүмкүнчүлүктөрү кеңири жана көп түрдүү. Дүйнөлүк деңгээлде таанылган компанияларда жана тармактарда иштеп, профессионалдык деңгээлде өсүшкө жетише алдым.
Үчүнчүдөн климат жана жашоо шарттары. Дубайдын ысык климатында күн кечирүү жашоо стилиңе өзгөрүүлөрдү алып келиши мүмкүн. Мында климаттык шарттарга ыңгайлашуу талап кылынат.
Төртүнчүдөн коомдук өзгөрүүлөр. БАЭде көп улуттуу коомдук чөйрөдө жашоо, башка өлкөлөрдөн келген адамдар менен мамиле түзүүгө жана жаңыланган социалдык байланышты түзүүгө мүмкүндүк берет.
Эгерде биз өзүбүздүн маданий адаттарыбызды сактап, ошол эле учурда жергиликтүү шарттарды эске алсак, бул бизге жаңы мүмкүнчүлүктөрдү ачат.
— Алыстык менен сагыныч экөө эриш-аркак жүргөн түшүнүк эмеспи. Кыргызстандагы эң көп эмнелерди сагынасыз?
— Чет жерде иштеп жүргөн көпчүлүк адамдар өз өлкөсүнүн жаратылышын, улуттук тамак-аштарын, маданий салттарын жана үй-бүлөсүн сагынышат. Мен дагы алардын катарындамын. Мисалы:
- Кыргызстандын бийик тоолору, көлдөрү жана табигый парктары;
- Үй-бүлөм, досторум, жакындарым менен өткөргөн убакыт;
- Өлкөңдүн уникалдуу тамак-аштарын. Алсак, боорсок, лагман, бешбармак жана кымызды;
- Улуттук майрамдар, ырлар, бийлер жана башка маданий салттар;
- Кыргызстандын ак көңүл, меймандос адамдарын, жергиликтүү менталитетти сагынам.
— Чет өлкөдө жашоо, жаңы адамдар менен иштөөдө кандай кыйынчылыктарга туш болдуңуз. Ал татаалдыктардан кантип чыктыңыз?
— Албетте, кыйынчылыктар болбой койбойт. Жаңы маданиятка жана жашоо стилине көнүү кыйын эле. Буларга төмөнкүлөрдү кошот элем: Жергиликтүү каада-салттарды үйрөнүү. Ал жердеги коом менен байланыш түзүү. Чет тилде сүйлөө жана иштөө кыйын болушу мүмкүн. Аны жеңүү үчүн тил үйрөнүү жана жергиликтүү тургундар менен көп сүйлөшүү пайдалуу. Жаңы чөйрөдө досторду табуу жана социалдык байланыш түзүү да кыйын болушу мүмкүн. Жаңы адамдар менен таанышуу үчүн иш-чараларга катышып туруу зарыл.
Мындан тышкары жаңы иш чөйрөсүнө көнүү татаал. Иште жаңы талаптарды жана процедураларды түшүнүү үчүн жардам сурагандан уялбай үйрөнүүнү сунуштайт элем.
Жогоруда айтылган кыйынчылыктарды жеңүү үчүн чыдамкайлык жана ачык-айкындык менен мамиле түзүү маанилүү. Жаңы шарттарга ыңгайлашууга аракет кылуу керек.
— Чет өлкөгө чыгып иштейм деген замандаштарга кеңешиңиз. Компанияны, жумуш берүүчүлөрдү тандоодо эмнелерге көңүл буруу керек?
— Алгач компаниянын жана жумуш берүүчүнүн репутациясын текшерүү абзел. Интернетте изилдөө жүргүзүп, мурдагы кызматкерлердин пикирлерин жана рейтингдерин карап чыгуу маанилүү.
Экинчиден иш шарттарын кароо. Мында жумуш шарттарын, убактысын, акы төлөө деңгээлин, социалдык жеңилдиктерди (медициналык камсыздандыруу, эс алуу убактысы ж.б.) текшерүү. Келишимдин шарттарын жана кепилдиктерин толук түшүнүү.
Маданий жана юридикалык айырмачылыктар: Жаңы өлкөнүн маданий жана юридикалык нормалары менен таанышуу. Эмиграциялык мыйзамдар, визалык талаптар жана жумуш уруксаттары тууралуу маалымат алуу.
Тил жана коммуникация: Чет тилин үйрөнүү. Жумуш ордунда жана коомдук чөйрөдө эффективдүү байланыш түзүү үчүн тил билүү деңгээлиңизди баалоо.
Жашоо шарттары: Жаңы өлкөнүн жашоо шарттарын изилдөө, анын ичинде жашаган жери, транспорт, коопсуздук жана жашоо чыгымдары жөнүндө маалымат алуу.
Тармак жана өнөр жай: Сиз иштеген тармакта жана өнөр жайда компаниянын абалы жана мүмкүнчүлүктөрүн баалоо. Өнүгүү перспективасын жана карьералык өсүшүн изилдөө.
Эмгек укуктары: Жумуш берүүчү менен эмгек укуктары жөнүндө келишим түзүү.
— Пайдалуу маалыматтар болду. Балалык кезиңизде эмнелерди кыялданат элеңиз. Алар ишке аштыбы?
— Мен бала кезимден эле эл-жер кыдырам деп кыялданып, мектептен эле англис тилин кошумча окуп үйрөнгөм. Мен үчүн жаңы жерлерди көрүү, ар кайсы улуттун адамдары менен баарлашуу, алардын жашоосун билүү абдан кызыктуу болчу. Абу-Дабиге келгенге чейин Катарда жана Түркияда иштегенче жер көрүп келгем. Буюрса, алдыда дагы көп ой-максаттарым бар.
— Өмүрдө өрнөк туткан адамыңыз барбы? Адамдардагы кайсы сапаттарды баалайсыз?
— Мени чоңойтуп тарбиясын берген тайенемди өрнөк болчу инсан деп айта алам. Анткени тайенем ардагер, орус тили жана адабияты мугалими. 40 жылдан ашык билим чөйрөсүндө эмгектенген. Абдан билимдүү, акылдуу, сулуу, сабырдуу, интеллигент адам. Тааныган адамдардын баары ар дайым сыйлап, мактап, кеп-кеңеш сурап, үлгү алаарын айтышат. Бизге да ар дайым акыл-насаатын айтып, жашоого багыт берип турат.
Ал эми адамдардагы чечкиндүүлүк, аркетчилдик жана адамгерчилик сапаттарын баалайм.
— Мигрант деген сөздү укканда оюңузга алгач эмне келет?
— Өзүнүн туулган жеринен башка жерге көчүп кеткен же башпаанек издеген адам келет. Мигранттардын максаты - өз жашоосун жакшыртуу, кыйынчылыктардан кутулуу же башка мүмкүнчүлүктөрдү табуу болушу мүмкүн.
— Чет өлкөдө кыргыз кыздарына мамиле кандай?
— Чет өлкөдөгү кыргыз кыздарына мамиле өлкөнүн маданиятына, социалдык шарттарына жана мыйзамдарына жараша айырмаланат. Мисалы, көпчүлүк өлкөлөрдө кыздардын укуктары жана теңдик принциптери күчтүү болсо, мамиле да жогорку деңгээлде болот. Бирок, айрым жерлерде расизм, ксенофобия же гендердик теңсиздик сыяктуу терс көрүнүштөр пайда болушу мүмкүн. Кыргыз кыздарынын чет өлкөдө кандай мамилеге туш болушу алардын жашаган жерине, коомдук позициясына жана жергиликтүү шарттарга байланыштуу болот. Араб Эмиратында кыздарга сый менен мамиле кылышат. Мыйзам абдан күчтүү болгону үчүн коопсуздук жогорку деңгээлде.
— Айгерим, маек үчүн ыраазычылык билдирем. Максаттарыңыз ишке ашсын.
